Πλατεία (κεντρική) και πετρόβρυσες - Βρυσούλα πετροκάναλη βγάζεις νερό σαν χιόνι!!!
Γράφει ο Μενέλαος Νικ. Παπαδημητρίου
Νεροσπηλιές, αβρυσκούδια, άμπλοι, νεροναύρα, μάνες και νερομάνες πηγές και βρύσες έχουν να μας μολογήσουν για κλέφτες κι αρματωλούς, για καπεταναίους, για αποσταμένους διαβάτες, για στρατιώτες και αντάρτες, για κυνηγημένους, για ληστές, για κυνηγούς και ορειβάτες, για ζαλικωμένες γυναίκες, για βοσκοπούλες και τσοπανόπουλα, για αγωγιάτες στρατοκόπους, για χειμαδιώτες, για πανηγυριώτες και προσκυνητές, για όλους όσους σταμάτησαν εκεί κι έσκυψαν να ξεδιψάσουν παίρνοντάς το στη χούφτα ή ρουφώντας το μέσα από γουρνούλα ή από την ξύλινη κούπα ή βάζοντας για βρύση σκάρφη ή φλούδα από δέντρο.
Για τις ζαλικωμένες Αργιθεάτισσες με μεριά αλεύρι ή αλάτι που σταματούσαν στη βρύση του Κάκαρη ή στην Καπετανόβρυση ή στη Μπίρντα ή στη βρύση στο Τσιουγκάρι, στη Μοσχοβόλα ή στη βρύση Καλατόρι, στη βρύση Αλλαμανή ή στη βρύση του Δεσπότη για να πάρουν ανάσα, να σβήσουν τη δίψα τους και να δροσιστούν βρέχοντας και την αμπάλα.
Έχουν να μας πουν για τις Αργιθεάτισσες που πήγαιναν να γιομίσουν το παγούρι, τη βτσέλλα, τη στάμνα και τη βαρέλα. Να πλύνουν τα ρούχα και τα χοντροσκούτια, να ανοίξουν αυλάκια και να πάρουν το νερό για πότισμα, να αλείψουν τις βρύσες με βούτυρο και να το πάρουν άκριτο, τηρώντας την παράδοση.
Έχουν να μας μιλήσουν για έρωτες, για αγάπες και καημούς, για νεράιδες και φόβια που σου παίρνουν τη λαλιά, για τις φιλικές καλότυχες (νεράιδες) που σου κουνούν το άσπρο τους μαντήλι.
Εκεί θα πιούν και τα ζωντανά, τα άγρια και τα ήμερα, η μέλισσα, η πέρδικα κι ο σταυραητός, τα λάφια, όλα τα ζούδια και τα ζούμπελα, θα λουτσιστεί ο αγριόκαπρος… κι οι σουσουράδες με τους νεροκόσσυβες θα πηδούν από πέτρα σε πέτρα μένοντας απλησίαστα στο λάστιχο(σφεντόνα).
Μπορεί το Χωριό μας, το ΑΝΘΗΡΟ ΑΡΓΙΘΕΑΣ, εδώ και αρκετές δεκαετίες να έχει πλέον το πόσιμο νερό μέσα στα σπίτια του με σύγχρονες υδραυλικές εγκαταστάσεις, αυτό όμως δε σημαίνει ότι οι παλιές πετρόβρυσες πρέπει να μείνουν εγκαταλειμμένα λείψανα αντί να συντηρηθούν και διατηρηθούν (όπως η πετρόβρυση στο Λεοντίτο, η πετρόβρυση της Μπίρντας στο Μάραθο κ.α.) για να σώζουν την ιστορία και την παράδοση.
.Και τούτο γιατί γραφικές ήταν οι βρύσες στο Ανθηρό και στα άλλα Αργιθεάτικα χωριά.
Πραγματικά μνημεία. Ιδίως οι παλιές κεντρικές βρύσες - λίγες σήμερα απόμειναν - που ήταν ξεχωριστές, με πετροπελεκημένες κούπες, με πεζούλια στο πλάϊ, με περιστύλια και σκεπαστές. Ήταν στολίδια των χωριών μέχρι που οι σωλήνες έφεραν το νερό μέσα στα σπίτια κι έτσι περιήλθαν σε αχρησία, εγκαταλείφθηκαν.
Ένα τέτοιο μνημείο με θρύλους και παραδόσεις είναι και η παλιά κεντρική σκεπαστή βρύση πλησίον του πλάτανου (πλατεία), γνωστή ως Βρύση του Πλάτανου, με πεζούλια στο πλάϊ και με περιστύλια στην είσοδό της, στα 25 μέτρα από την πλατεία και επάνω στο δημοτικό δρόμο προς Αντωνάκη - Γκουμάνη - Ριζαίους - Θαναίους και Τσιουμαίους- μεταξύ οικίας Σπύρου Δημ. Παπαδόπουλου και συγκροτήματος πρώην ξενώνα ΧΡΙΣΤΙΝΑ που εδώ και δεκαετίες παραμένει αναξιοποίητη και δίχως επισκεψιμότητα. Και δεν εννοώ υδρευτικά, αφού τούτο είναι προφανώς απαγορευτικό και πρέπει να ελεγχθεί αρμοδίως και υπευθύνως η καταλληλότητα ή μη του νερού που δεν είναι από το δίκτυο και να τοποθετηθεί απαγορευτική πινακίδα (ΜΗ ΠΟΣΙΜΟ ΝΕΡΟ) ώστε να προστατεύονται οι δημότες αλλά και προσέτι αφού υπάρχει η νεότερη πετρόβρυση στην πλατεία. Όπως μου μολόγησε η Κυριακούλα - Κουλα Αντωνάκη, που το πατρικό της σπίτι είναι δίπλα, τη θυμήθηκε σκεπασμένη από το μάστορα Λάμπρο Παπαδημητρίου του Νικολάου ή Λάμπρο Ζουμπούκη στα χρόνια της με πέταυρα και όταν οι αφοί Γκουμάνη έφτειαχναν τα σπίτια τους έρριξαν πλάκα τσιμεντένια επάνω της για να διευκολύνονται στις οικοδομικές εργασίες με αποτέλεσμα να παραμείνει ως σήμερα η τσιμεντένια πλάκα. Προφανώς και τα παλαιότερα χρόνια ήταν πλακοσκέπαστη.
Όμως ένας ευπρεπισμός επιβάλλεται με μόνιμο καθαρισμό του χώρου τους θερινούς μήνες από τα βάτα κλπ, με μικρά έργα (οικοδομικά) συντήρησης και υγιεινής (άσπρισμα ή άλλο τι) και κάποιο φωτισμό,(κατά τη γνώμη μου μετά από σχετική μελέτη), με αποτέλεσμα να μπορεί να αναδειχτεί και να αποφευχθεί η εκεί προσφυγή για σωματικές ανάγκες - όπερ απαράδεκτο από τους τυχόν προσφεύγοντες και πέραν τούτου η ζωή της είναι συνδεδεμένη με την προστάτιδά μας Αγία Παρασκευή, με τη ζωή του Ανθηρού, με την ιστορία μας αφού σ’ αυτή ξεδίψασε όλο το Χωριό και μεγάλοι Κλεφταρματωλοί των Αγράφων - αγωνιστές του 21 (Γεώργιος Καραϊσκάκης κ. α.), μορφές της Εκκλησίας μας (Πατροκοσμάς, που διελθών κήρυξε στην Αγία Παρασκευή το 1764) και με την πολιτιστική μας ταυτότητα. .
Αρμοδιότητα των μελών του Τοπικού Συμβουλίου Ανθηρού ασφαλώς και είναι και προφανώς να τους έχει απασχολήσει, πλην όμως ας δοθεί η δέουσα προτεραιότητα ώστε το ερχόμενο καλοκαίρι να έχει πάρει η ίδια και ο χώρος την αρμόζουσα και επιβαλλομένη όψη.
Για την ιστορία υπενθυμίζω στις Ανθηριώτισσες και στους Ανθηριώτες πως τη δεκαετία του 90 είχε κατασκευασθεί από την τότε Κοινότητα Ανθηρού η διπλή πετρόβρυση από τον αείμνηστο Πρωτομάστορα Σπύρο Ζουμπορλή με πόσιμο νερό από το κεντρικό δίκτυο ύδρευσης και αρκετά χρόνια αργότερα αυτή αφαιρέθηκε λόγω προβλημάτων απορροής των υδάτων και κατασκευάσθηκε από τον Πρωτομάστορα Ηλία Παπαδόπουλο η υπάρχουσα σήμερα πετρόβρυση.
Παραθέτω σχετικές φωτογραφίες μου για τις τρεις παραπάνω αναφερόμενες πετρόβρυσες της Πλατείας του Ανθηρού.
Παραθέτω επίσης ένα απόσπασμα από την εργασία μου - ΠΗΓΕΣ & ΒΡΥΣΕΣ ΤΗΣ ΑΡΓΙΘΕΑΣ - Οκτώβριος 2008 - σε όσον αφορά τις πηγές και βρύσες του Ανθηρού κατά συνοικισμούς, ήτοι:
ΔΗΜΟΣ ΑΡΓΙΘΕΑΣ
ΑΝΘΗΡΟ
Η αξιοθέατη Πηγή της Γκούρας με τις 7 βρύσες (στην είσοδο του χωριού)
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ
01. Η παληά κεντρική σκεπαστή βρύση πλάτανου (πλατεία)
02. Η νέα βρύση πλάτανου (πλατεία)
03. Η βρύση Τσιπλάκου
04. Η Βομπίρα
05. Η Κατούρω
5α Η πετρόβρυση του Γιώργου Παπαρούνα
5β Ο αβρυσκός στην στάνη του Κραμποκούκη κάτω από το στεφάνι της πλάκας
5γ Ο αβρυσκός στη λογγά του Ζάχου & σήμερα Βασιλείου Γάλλου κοντά στη σμίξη του ρέματος Γκούρας με ποτάμι.
06. Η βρύση στον Καναλάκι
07. Η βρύση στον Αηλιά
08. Οι βρύσες
09. Στον Καναλάκι στο Νησί
10. Η βρύση στα Νεροπλατάνια
11. Η βρύση- Κάναλος στο Ρούσσου
12. Η πηγή στο Ρέμα στ’ Ρούσσου
13. Η πηγή στη Λεύκα
14. Η πηγή στις Λούκες
15. Η πηγή στο Λάβρο στο Κουρί
ΒΑΡΚΑ - ΔΕΝΤΡΟΣ - ΚΡΙΤΣΑΡΗΣ - ΠΟΤΑΜΙΑ
16. Η βρύση στο Μοναστήρι
17. Η πηγή-αβρυσκός στη Λεύκα στο Μοναστήρι
18. Η πηγή στο ρέμμα απέναντι στα Βαρκά
19. Η πηγή στου Γιάννη Τόλιου - Βαρκά
20. Η πηγή στ’ Γιώργου Τσιούμα
21. Η βρύση στο Βλαχώρι
22. Η πηγή στο Γράβο (πάνω απ’ το Βλαχώρι)
23. Στον Καναλάκι (στις καστανιές πάνω απ’το Βλαχώρι)
24. Η πηγή στα χωράφια τ’ Λία Θάνου
25. Η βρύση στου Λία Κορδάτου
26. Η βρύση Στάθη στο Δέντρο
27. Η πηγή- βρύση στον Ποτιστή
28. Η βρύση τ’ Παπαδήμου
29. Στα Κανάλια
30. Στη Βρυσούλα
31. Η βρύση Καπιτάνου (στου Παύλου Καναβού)
32. Η πηγή στο Πουρί - κάτω από Παύλο Καναβό
33. Η πηγή στο Γαλάριο Ρέμμα
34. Η βρυσούλα στην Καστανούλα(πάνω από το Μοναστήρι)
35. Η πηγή Φαρμάκω (στα χωράφια του Μήτσιου Μπαλάνου)
36. Η πηγή - Γούρνα στο Γρουμπούλι
36α. Ο αβρυσκός του Ντάλιου
36β. Ο αβρυσκός στη Σμίξη Ανθηριώτη και Κνισσοβίτη
36γ. Η πηγή στη Λούκα (πάνω απ’ τη Λογγά του Βίκτωρα)
ΛΑΓΚΑΔΙ ΑΝΘΗΡΟΥ (από ρέμα Σταυρού - Λεύκας ως ρέμα Μονής Κατουσίου)
37. Η πηγή - βρύση Γκούρας Λαγκαδίου. Από αυτή υδρεύεται και αρδεύεται σχεδόν το μισό Ανθηρό (Οικισμός Ανθηρού και συνοικισμός Λαγκαδίου) και λειτουργεί ο Πεστροφογεννητικός Σταθμός.
38. Η βρύση στην Οξυά
39. Η βρύση στο Λάβρο- Μαντρί του Στούμπου
39α. Η βρύση - κάναλος στα Νεροπλατάνια
40. Η πηγή στο Νεροπλάτανο Οξυάς
41. Η πηγή στις Αγριοκαστανιές
42. Η βρύση στου Αράπη
43. Η Μάννα Λαγκαδίου
44. Η βρύση τ’ Κώστα Παππά
45. Η βρύση στο Ψαράδικο(παληά λέγονταν τ’ς Ανδριανής)
46. Το νερό στα Σεμπρέϊκα (Αράπη)
47. Το νερό στην Κερασιά τ’ς Βασίλαινας
48. Η πηγή στα Οικονομέϊκα
49. Η πηγή στην Προίκω
50. Η πηγή στο Βαρκό τ’ Λία Νάϊου
51. Η πηγή στα Πλατανάκια Λεύκας
52. Η πηγή στο Κλήμα (χωράφια τ’ Μήτρου Νάϊου)
53. Η πηγή στα Γκουμανέϊκα
54. Η Ιτιά Καρνεσσίου. Υπάρχει και η μεγάλη στέρνα του Λία Κανάτα
55. Η βρύση του Παππά Καρνεσσίου
56. Η πηγή στα Πλατανάκια (πάνω από τα Καναβέϊκα προς τον Πύργο)
57. Η πηγή στ’ς Αγόρως
58. Η πηγή στα Ζωγραφέϊκα στο Κεραμαρειό
59. Η βρύση στου Λαδικού
60. Η βρύση τ’ Στριάδη
61. Η βρύση στο Νεράκι - στο Φτερούσιο
62. Η Βρωμόβρυση
63. Η βρύση Καλατόρι
64. Η βρύση Μοσχοβόλας
65. Στη Μεραντζούλα (κοντά στο Βυτουλόγρεκο)
66. Η βρύση στου Αρνάττου
67. Η βρύση στην Κυδωνιά
68. Η βρύση στη Ζούγα Λαγκαδίου
69. Η βρύση τ’ Πάνου Ράφτη
70. Η Γκούρα τ’ Ράτσικα
71. Οι 2 βρύσες στους Αγ. Αναργύρους (η πετρόκτιστη & πλακοσκέπαστη - δωρεά της οικογένειας Κ.Τσιώνου εις μνήμη του, εργο Σπύρου Ζουμπορλή και η πετρόκτιστη έξω από κουζίνα - δωρεά του Θεοδόση Γ. Κλάρα εις μνήμη της κόρης του Χρύσας).
72. Ο αβρυσκός τ’ Σωτράκη Καναβού (Στου Σόλωνα)
73. Η πηγή στα Μπαλάνια (τ’ Νικόλα Τασιά)
74. Η βρύση στη Λεφτοκαρυά τ’ Τσιώνου
75. Ο αβρυσκός του Τσιώνου
76. Ο αβρυσκός τ’ Γ. Κορλού
77. Η βρύση στα Ζαρουλέϊκα
78. Ο αβρυσκός τ’ Τασιούλα
79. Ο αβρυσκός στα Κουτέϊκα
80. Ο αβρυσκός τ’ Βασιλάκη Γραμμένου
81. Η βρύση - στέρνα τ’ Γώγου Γραμμένου
82. Η στέρνα τ’ Κωστάκ’
83. Η βρύση τ’ Κουμπούζη
84. Η βρύση τ’ Τρισμπιώτη
85. Η βρύση τς Γιάννινα τ’ Κλάρα
ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ (Κατούσι)
86. Η Χωμένη βρύση στη Μεταμόρφωση. Πέτρινη παραδοσιακή στο κέντρο του οικισμού.
86α. Η βρύση στην Αγία Σωτήρα.
87. Η βρύση στη Μονή Κατουσίου(εντός προαυλίου)
88. Η βρύση στο ρέμμα της Μονής Κατουσίου
89. Η Μάννα Κατουσίου
90. Η Κλεφτόβρυση Μεταμόρφωσης
91. Η βρύση Γιάχου. Η πιο παλιά και πέτρινη. Είναι κάτω από την Αγιά Σωτήρα στον παλιό δρόμο Ανθηρό - Ξυλογιόφυρο - Μεταμόρφωση
92. Η βρύση στου Λία Κοθώνα
93. Στο Πηγάδι
94. Η πηγή στη Βαθειά - στην οξυά
95. Η πηγή στου Γιώτου
96. Η πηγή Ζαχαράκη
97. Η πηγή - στέρνα στο Βλασσινίσι (στα Μαντριά τ’ Μπλατσή)
98. Η πηγή στο Παληομάντρι
99. Η πηγή - βρύση στο ρέμμα Κονή
100. Η πηγή στα Θανέϊκα - Μπακογιαννέϊκα
101. Η πηγή στα Παπαδημέϊκα
102. Η πηγή στη Χήρα
103. Η βρύση στο Μύλο
104. Η πηγή - βρύση στο Ρόγκι
105. Η πηγή - βρύση στα Ζωγραφέϊκα
106. Η βρύση στις Κέρες Μεταμόρφωσης - στη Μπλιά
107. Η βρύση στις Κέρες - στο Βαρκό
108. Ο αβρυσκός στο Κοτρώνι - Κέρες
109. Η πηγή στα γαλάζια λθάρια - Κέρες
ΚΑΝΑΛΙΑ - ΜΕΛΙΣΣΙ - ΚΑΜΝΑ
110. Η βρύση στα Κανάλια
111. Η βρύση στα Καναλάκια, στο Μελίσσι.
112. Η βρύση στα Γακέϊκα - Κάμνα
113. Η πηγή - στέρνα στα Γακέϊκα - Κάμνα
114. Η πηγή στο Νεράκι - κτήμα Στήλιου Μπαλατσούκα - Κάμνα
115. Η βρύση Καζάνα στα Μιχαηλέϊκα
116. Η πηγή στα Ρατσικέϊκα (Μπαλάνου) - Κάμνα
ΑΓΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
117. Η βρύση Αγ. Αποστόλων
118. Η βρύση στα Λαζάρια
119. Η βρύση στα Πεζούλια
120. Η πηγή Νεροπλάτανου
121. Η Πηγή Λούτσας - υπάρχει και μικρή Λίμνη
ΤΣΙΟΥΜΑΙΪΚΑ - ΜΠΛΟΣ - ΛΙΝΑΡΙΑ
121. Η βρύση στ’ Τσιούμα
122. Η βρύση Μπλός - Αρχιμανδριτέϊκα
123. Η βρύση στα Λινάρια
124. Η πηγή στην Καστανιά
125. Η πηγή Λούκας
ΚΟΥΚΟΣ
126. Η Κεντρική βρύση στον Κούκο του Νικολού
127. Η βρύση στου Μούση
128. Η πηγή στον Πλατανιά
129. Η πηγή στο Χαλιά
130. Η βρύση τ’ Σταύρου Κφού
131. Η πηγή στο Βρετσούλι - υδρεύεται όλη η Αγορασιά
132. Η πηγή στο Σαμάρι
133. Η βρύση στον Καπνό (απο δώ παίρνει νερό ο Λίας τ’ Γιώργου Παπαδόπουλου)
ΣΠΗΛΙΑ
134. Η πηγή στη Μπλούλα (Νίκου Στούμπου)
135. Η Πηγή στον Ποτιστή - Παληόλακκα
136. Το αρμυρονέρι στη Σπηλιά
137. Η Πετρόβρυση
138. Η πηγή Πλατανιά
ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
139. Η βρύση στον Αη Θανάση
140. Ο αβρυσκός στο γιοφύρι
141. Ο αβρυσκός στη λογγά τ’ Γιωργούλη
142. Ο αβρυσκός τ’ Αρχιμανδρίτη
Το πόσες βρύσες και πηγές και αβρυσκοί, σήμερα που μας ταλανίζει η κλιματική αλλαγή, επιζούν ή στέρεψαν ποιος μας να ξέρει; Ήρθαν φαίνεται χρόνια δίσεχτα και θα πούμε το νερό νεράκι… ενώ οι Εταιρείες εμφιάλωσης ψάχνονται για εξαγορές πηγών.
Μενέλαος Νικ. Παπαδημητρίου
ΥΓ: Πολυετή προσπάθεια είχε η λαογραφική μου εργασία για τις Πηγές και Βρύσες όλης της Αργιθέας που περατώθηκε τον Οκτώβριο του 2008 και παραδόθηκε στον Πολιτιστικό Σύλλογο Λεοντίτου Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ μαζί με φωτογραφίες μου με βρύσες-πηγές (Δ. Γρίβα). Το μεγαλύτερο μέρος αυτής συμπεριλήφθηκε στο Ημερολόγιο του 2009 (Οι πηγές και βρύσες της Αργιθέας).
Μπορείτε να την αναγνώσετε τη συνολική μου αυτή εργασία στο παρακάτω λινκ του Ιστότοπου Katafylli.gr του συμπατριώτη μας Κώστα Π. Τσιάκαλου, όπου δημοσιεύθηκε στις 20.12.2013.
http://www.katafylli.gr/.../671-piges-vrises-argitheas
16 Σεπτ. 2025
Μενέλαος Νικ. Παπαδημητρίου
