Πηγές - βρύσες Αργιθέας

μέσα από την ποίηση και το δημοτικό τραγούδι

Γλυκιά, πανώρια, γελαστή
η καθεμιά απ’ τη γειτονιά
με τη βαρέλα κρεμαστή
στην πλάτη της με μια τριχιά

πάει στη βρύση για νερό.
Γοργόποδη καλησπερά
όσες κοντά στο δροσερό
και κάθεται με τη σειρά.

Κι ακούς εκεί της λυγερής
τη μαγεμένη της λαλιά,
μα και της κάθε χωριανής
τον πόνο της και τη δουλειά.

Βράδυ στη βρύση του χωριού
χαρές και γέλια και φωνές
γλυκά τραγούδια κορασιού,
ευχές, κουβέντες, συμβουλές.

     Μ’ αυτόν τον λιτό, απέριττο και παραστατικό τρόπο ο Αργιθεάτης λαογράφος και ποιητής Δημήτρης Κ. Τσιούμας (εκ Πετρωτού) το 1953, τραγουδώντας σκηνές από το διάβα της ζωής του - όπως λέει στο υστερόγραφο - έσωσε και έδωσε στον μέλλοντα χρόνο και στις μέλλουσες γενιές τη ζωή της Αργιθεάτισσας που, μπορεί σαν ζωή να ήταν δυσβάστακτη για αυτή, είχε και έβγαζε μέσα από την προσωπική της σφραγίδα ως κορασιά, ως μεσόκοπη κι ως ηλικιωμένη και χαρά και γέλια και φωνές και γλυκά τραγούδια και ευχές και κουβέντες και συμβουλές μα και τον πόνο της και τη δουλειά. Κι όλα αυτά που αλλού, εκεί στη βρύση του χωριού που πήγαινε να γιομίσει τη βαρέλα όταν έπαιρνε να βραδιάσει.

     Ο Πάνος Τσίνας ύμνησε με την ποίησή του τη βρύση (ΩΡΕΣ - ΧΧΙ, Ποιήματα - Αθήνα 1988, σελίδα 26):

Στη βρύση την παράξενη θα πάω ένα βραδάκι
και το νεράκι που κυλά θα ακούσω να διηγιέται,
για φονικά, για αδικεμούς, για κλάματα, για λάμιες
κι όνειρα και ξανθόχρυσες αυγούλες με δροσούλα…
Πάρε μου βρύση ό,τι κι αν πής και δώσ ’μου τη λαλιά σου
όσα τα βράδια εσύ μιλάς να ειπώ κι εγώ ένα - ένα.
Δύναμη εσύ που ανέβλεπη κι ήσυχη και μεγάλη,
με τα άψυχα ταιριάζεσαι και τη ζωή τους δίνης,
και τα μυείς στον πόνο της και στον ανασασμό της!

     Με στίχους ρέοντες ο ΚΩΣΤΗΣ ΤΣΙΑΚΑΛΟΣ (από το Καταφύλλι) έγραψε για τη Βρύση της Αργιθέας:

Αργιθεάτικη βρυσούλα
κρήνη μ’ αθάνατο νερό
οδοιπόρου ξεδίψασμα.
Αργιθεάτικη πηγή
αποσταμένου όνειρο
και στρατοκόπου απαντοχή…

Γάργαρο και δροσερό τρέχει το νερό
πάει στους κήπους, κυλά στη ρεματιά.
Πίνουν τα πουλιά, παίζουν τα παιδιά…

Τρέχει το νερό, πάει στον ποταμό
στο «Αχελώον ύδωρ»
και σβήνει τον παλιό - ψεύτικο χρησμό.
Ξεπλένει τη ντροπή
όσων βεβήλωσαν Ελλήνων τα ιερά…

Της Αργιθέας βρύση - μαγικό κελάρυσμα
σκεπάζει τη βέβηλη ρήση
κι όλα τα ρυάκια τραγουδούν:
«Ουκ απέσβετο, λαλέουσα η πηγή
στους αιώνες των αιώνων »…

   Μα κι ο Ανθηριώτης ποιητής Κώστας Ευαγγέλου+ έγραψε μεταξύ άλλων για την πηγή της Γκούρας (Ανθηριώτικα Γράμματα - Αθήνα 2006 - σελίδα 34):

Στο Ανθηρό το δροσερό στο κρυό νερό της Γκούρα
νέοι και νιές δροσίζονται το παίρνουν με φιγούρα.
Μόλις ο ήλιος κρύβεται απ’ τις ψηλές ραχούλες
βλέπεις να πάνε, να ’ρχονται με ποίκιλες σταμνούλες.
Κάθε λεβέντης μορφονιός που πάει να βολτάρη
εκεί διαλέγει με καημό ποια νέα για να πάρη.
………………………………………………………

 Νεροσπηλιές, αβρυσκούδια, άμπλοι, νεροναύρα, μάνες και νερομάνες πηγές και βρύσες έχουν να μας μολογήσουν για κλέφτες κι αρματωλούς, για καπεταναίους, για αποσταμένους διαβάτες, για στρατιώτες και αντάρτες, για κυνηγημένους, για ληστές, για κυνηγούς και ορειβάτες, για ζαλικωμένες γυναίκες, για βοσκοπούλες και τσοπανόπουλα, για αγωγιάτες στρατοκόπους, για χειμαδιώτες, για πανηγυριώτες και προσκυνητές, για όλους όσους σταμάτησαν εκεί κι έσκυψαν να ξεδιψάσουν παίρνοντάς το στη χούφτα ή ρουφώντας το μέσα από γουρνούλα ή από την ξύλινη κούπα ή βάζοντας για βρύση σκάρφη ή φλούδα από δέντρο.

  Για τις ζαλικωμένες Αργιθεάτισσες με μεριά αλεύρι ή αλάτι που σταματούσαν στη βρύση του Κάκαρη ή στην Καπετανόβρυση ή στη Μπίρντα ή στη βρύση στο Τσιουγκάρι, στη Μοσχοβόλα ή στη βρύση Καλατόρι, στη βρύση Αλλαμανή ή στη βρύση του Δεσπότη για να πάρουν ανάσα, να σβήσουν τη δίψα τους και να δροσιστούν βρέχοντας και την αμπάλα.

  Έχουν να μας πουν για τις Αργιθεάτισσες που πήγαιναν να γιομίσουν το παγούρι, τη βτσέλλα, τη στάμνα και τη βαρέλα. Να πλύνουν τα ρούχα και τα χοντροσκούτια, να ανοίξουν αυλάκια και να πάρουν το νερό για πότισμα, να αλείψουν τις βρύσες με βούτυρο και να το πάρουν άκριτο, τηρώντας την παράδοση.

 Έχουν να μας μιλήσουν για έρωτες, για αγάπες και καημούς, για νεράιδες και φόβια που σου παίρνουν τη λαλιά, για τις φιλικές καλότυχες (νεράιδες) που σου κουνούν το άσπρο τους μαντήλι.

  Εκεί θα πιούν και τα ζωντανά, τα άγρια και τα ήμερα, η μέλισσα, η πέρδικα κι ο σταυραητός, τα λάφια, όλα τα ζούδια και τα ζούμπελα, θα λουτσιστεί ο αγριόκαπρος…κι οι σουσουράδες με τους νεροκόσσυβες θα πηδούν από πέτρα σε πέτρα μένοντας απλησίαστα στο λάστιχο(σφεντόνα).

 Οι Αργιθεάτες τραγούδησαν τη βρύση κατά τρόπο ανεπανάληπτο με την συγκλονιστική φωνή του αείμνηστου Στέργιου Βλαχογιάννη και κοντά κι αυτοί όλοι- γυναίκες κι άντρες - χορεύοντας τον κλειστό:

 Μα και η δημοτική ποίηση και το δημοτικό τραγούδι συνολικά ύμνησαν τις βρύσες και τις πηγές, τις έκαναν θρύλο, όπως:

 Το νερό είναι πηγή ζωής, όχι όμως αστείρευτη όπως φαίνεται.

 Γι’ αυτό όταν φουσκώνουν οι αβρυσκοί κι οι πηγές κι οι βρύσες και φυσομανάν τα ρέματα και τα ποτάμια από νερό ντένεται η γή με δύναμη και τοιμάζεται να μας δώσει απλόχερα τους καρπούς της.

 Γραφικές ήταν οι βρύσες στα Αργιθεάτικα χωριά. Πραγματικά μνημεία. Ιδίως οι παληές κεντρικές βρύσες - λίγες σήμερα απόμειναν - που ήταν ξεχωριστές, με πετροπελεκημένες κούπες, με πεζούλια στο πλάϊ, με περιστύλια και σκεπαστές. Ήταν στολίδια των χωριών μέχρι που οι σωλήνες έφεραν το νερό μέσα στα σπίτια κι έτσι περιήλθαν σε αχρησία, εγκαταλείφθηκαν.

 Και σα να μην έφτανε αυτό, αντί να συντηρηθούν και διατηρηθούν (όπως στο Λεοντίτο) για να σώζουν την ιστορία και την παράδοση, κατεδαφίσθηκαν ή καταχώθηκαν ή διασκευάσθηκαν κατά τρόπο απαράδεκτο ή αντικαταστάθηκαν με προκατασκευασμένες εργοστασιακές. Τι να πεί κανείς και σε ποιόν να το πεί; Ποιος να ακούσει; Ο νεωτερισμός και η επίδειξη τά ’φαγε όλα.

 Παραθέτω εδώ όσες πηγές και βρύσες στην Αργιθέα μου είναι γνωστές γιατί ξεδίψασα ή γιατί άκουσα γι’ αυτές. Όλες έχουν να μολογήσουν.

 Η παράθεση γίνεται κατά Δήμο και Χωριό για να διευκολύνεται ο Αργιθεάτης αναγνώστης.

ΔΗΜΟΣ ΑΡΓΙΘΕΑΣ

 ΑΝΘΗΡΟ

 Η αξιοθέατη Πηγή της Γκούρας με τις 7 βρύσες (στην είσοδο του χωριού)

 Περιφέρεια Κεντρικού Οικισμού

01.   Η παληά κεντρική σκεπαστή βρύση πλάτανου (πλατεία)

02.   Η νέα βρύση πλάτανου (πλατεία)

03.   Η βρύση Τσιπλάκου

04.   Η Βομπίρα

05.   Η Κατούρω

06.   Η βρύση στον Καναλάκι

07.   Η βρύση στον Αηλιά

08.   Οι βρύσες

09.   Στον Καναλάκι στο Νησί

10.   Η βρύση στα Νεροπλατάνια

11.   Η βρύση- Κάναλος στο Ρούσσου

12.   Η πηγή στο Ρέμα στ’ Ρούσσου

13.   Η πηγή στη Λεύκα

14.   Η πηγή στις Λούκες

15.   Η πηγή στο Λάβρο στο Κουρί

 Βαρκά - Δέντρος - Κριτσάρης - Ποταμιά

16.   Η βρύση στο Μοναστήρι

17.   Η πηγή-αβρυσκός στη Λεύκα στο Μοναστήρι

18.   Η πηγή στο ρέμμα απέναντι στα Βαρκά

19.   Η πηγή στου Γιάννη Τόλιου - Βαρκά

20.   Η πηγή στ’ Γιώργου Τσιούμα

21.   Η βρύση στο Βλαχώρι

22.   Η πηγή στο Γράβο (πάνω απ’ το Βλαχώρι)

23.   Στον Καναλάκι (στις καστανιές πάνω απ’το Βλαχώρι)

24.   Η πηγή στα χωράφια τ’ Λία Θάνου

25.   Η βρύση στου Λία Κορδάτου

26.   Η βρύση Στάθη στο Δέντρο

27.   Η πηγή- βρύση στον Ποτιστή

28.   Η βρύση τ’ Παπαδήμου

29.   Στα Κανάλια

30.   Στη Βρυσούλα

31.   Η βρύση Καπιτάνου (στου Παύλου Καναβού)

32.   Η πηγή στο Πουρί - κάτω από Παύλο Καναβό

33.   Η πηγή στο Γαλάριο Ρέμμα

34.   Η βρυσούλα στην Καστανούλα(πάνω από το Μοναστήρι)

35.   Η πηγή Φαρμάκω (στα χωράφια του Μήτσιου Μπαλάνου)

36.   Η πηγή - Γούρνα στο Γρουμπούλι

36α. Ο αβρυσκός του Ντάλιου

36β. Ο αβρυσκός στη Σμίξη Ανθηριώτη και Κνισσοβίτη

36γ. Η πηγή στη Λούκα (πάνω απ’ τη Λογγά του Βίκτωρα)  

 Λαγκάδι Ανθηρού (από ρέμα Σταυρού - Λεύκας ως ρέμα Μονής Κατουσίου)

37.   Η πηγή - βρύση Γκούρας Λαγκαδίου. Από αυτή υδρεύεται και αρδεύεται σχεδόν το μισό Ανθηρό (Οικισμός Ανθηρού και συνοικισμός Λαγκαδίου) και λειτουργεί ο Πεστροφογεννητικός Σταθμός.

38.   Η βρύση στην Οξυά

39.   Η βρύση στο Λάβρο- Μαντρί του Στούμπου

40.   Η πηγή στο Νεροπλάτανο Οξυάς

41.   Η πηγή στις Αγριοκαστανιές

42.   Η βρύση στου Αράπη

43.   Η Μάννα Λαγκαδίου

44.   Η βρύση τ’ Κώστα Παππά

45.   Η βρύση στο Ψαράδικο(παληά λέγονταν τ’ς Ανδριανής)

46.   Το νερό στα Σεμπρέϊκα (Αράπη)

47.   Το νερό στην Κερασιά τ’ς Βασίλαινας

48.   Η πηγή στα Οικονομέϊκα

49.   Η πηγή στην Προίκω

50.   Η πηγή στο Βαρκό τ’ Λία Νάϊου

51.   Η πηγή στα Πλατανάκια Λεύκας

52.   Η πηγή στο Κλήμα (χωράφια τ’ Μήτρου Νάϊου)

53.   Η πηγή στα Γκουμανέϊκα

54.   Η Ιτιά Καρνεσσίου. Υπάρχει και η μεγάλη στέρνα του Λία Κανάτα

55.   Η βρύση του Παππά Καρνεσσίου

56.   Η πηγή στα Πλατανάκια (πάνω από τα Καναβέϊκα προς τον Πύργο)

57.   Η πηγή στ’ς Αγόρως

58.   Η πηγή στα Ζωγραφέϊκα στο Κεραμαρειό

59.   Η βρύση στου Λαδικού

60.   Η βρύση τ’ Στριάδη

61.   Η βρύση στο Νεράκι - στο Φτερούσιο

62.   Η Βρωμόβρυση

63.   Η βρύση Καλατόρι

64.   Η βρύση Μοσχοβόλας

65.   Στη Μεραντζούλα (κοντά στο Βυτουλόγρεκο)

66.   Η βρύση στου Αρνάττου

67.   Η βρύση στην Κυδωνιά

68.   Η βρύση στη Ζούγα Λαγκαδίου

69.   Η βρύση τ’ Πάνου Ράφτη

70.   Η Γκούρα τ’ Ράτσικα

71.   Οι βρύσες στους Αγ. Αναργύρους

72.   Ο αβρυσκός τ’ Σωτράκη Καναβού (Στου Σόλωνα)

73.   Η πηγή στα Μπαλάνια (τ’ Νικόλα Τασιά)

74.   Η βρύση στη Λεφτοκαρυά τ’ Τσιώνου

75.   Ο αβρυσκός του Τσιώνου

76.   Ο αβρυσκός τ’ Γ. Κορλού

77.   Η βρύση στα Ζαρουλέϊκα

78.   Ο αβρυσκός τ’ Τασιούλα

79.   Ο αβρυσκός στα Κουτέϊκα

80.   Ο αβρυσκός τ’ Βασιλάκη Γραμμένου

81.   Η βρύση - στέρνα τ’ Γώγου Γραμμένου

82.   Η στέρνα τ’ Κωστάκ’

83.   Η βρύση τ’ Κουμπούζη

84.   Η βρύση τ’ Τρισμπιώτη

85.   Η βρύση τς Γιάννινα τ’ Κλάρα

 Μεταμόρφωση Ανθηρού (Κατούσι)

86.   Η Χωμένη βρύση στη Μεταμόρφωση. Πέτρινη παραδοσιακή στο κέντρο του οικισμού.

87.   Η βρύση στη Μονή Κατουσίου(εντός προαυλίου)

88.   Η βρύση στο ρέμμα της Μονής Κατουσίου

89.   Η Μάννα Κατουσίου

90.   Η Κλεφτόβρυση Μεταμόρφωσης

91.   Η βρύση Γιάχου. Η πιο παλιά και πέτρινη. Είναι κάτω από την Αγιά Σωτήρα στον παλιό δρόμο Ανθηρό - Ξυλογιόφυρο - Μεταμόρφωση

92.   Η βρύση στου Λία Κοθώνα

93.   Στο Πηγάδι

94.   Η πηγή στη Βαθειά - στην οξυά

95.   Η πηγή στου Γιώτου

96.   Η πηγή Ζαχαράκη

97.   Η πηγή - στέρνα στο Βλασσινίσι (στα Μαντριά τ’ Μπλατσή)

98.   Η πηγή στο Παληομάντρι

99.   Η πηγή - βρύση στο ρέμμα Κονή

100. Η πηγή στα Θανέϊκα - Μπακογιαννέϊκα

101. Η πηγή στα Παπαδημέϊκα

102. Η πηγή στη Χήρα

103. Η βρύση στο Μύλο

104. Η πηγή - βρύση στο Ρόγκι

105. Η πηγή - βρύση στα Ζωγραφέϊκα

106. Η βρύση στις Κέρες Μεταμόρφωσης - στη Μπλιά

107. Η βρύση στις Κέρες - στο Βαρκό

108. Ο αβρυσκός στο Κοτρώνι - Κέρες

109. Η πηγή στα γαλάζια λθάρια - Κέρες

 Κανάλια-Μελίσσι - Κάμνα

110. Η βρύση στα Κανάλια

111. Η βρύση στα Καναλάκια, στο Μελίσσι.

112. Η βρύση στα Γακέϊκα - Κάμνα

113. Η πηγή - στέρνα στα Γακέϊκα - Κάμνα

114. Η πηγή στο Νεράκι - κτήμα Στήλιου Μπαλατσούκα - Κάμνα

115. Η βρύση Καζάνα στα Μιχαηλέϊκα

116. Η πηγή στα Ρατσικέϊκα (Μπαλάνου) - Κάμνα

 Αγ. Απόστολοι

117. Η βρύση Αγ. Αποστόλων

118. Η βρύση στα Λαζάρια

119. Η βρύση στα Πεζούλια

120. Η πηγή Νεροπλάτανου

121. Η Πηγή Λούτσας - υπάρχει και μικρή Λίμνη

 Τσιουμέϊκα - Μπλός - Λινάρια

121. Η βρύση στ’ Τσιούμα

122. Η βρύση Μπλός - Αρχιμανδριτέϊκα

123. Η βρύση στα Λινάρια

124. Η πηγή στην Καστανιά

125. Η πηγή Λούκας

 Κούκος

126. Η Κεντρική βρύση στον Κούκο του Νικολού

127. Η βρύση στου Μούση

128. Η πηγή στον Πλατανιά

129. Η πηγή στο Χαλιά

130. Η βρύση τ’ Σταύρου Κφού

131. Η πηγή στο Βρετσούλι - υδρεύεται όλη η Αγορασιά

132. Η πηγή στο Σαμάρι

133. Η βρύση στον Καπνό (απο δώ παίρνει νερό ο Λίας τ’ Γιώργου Παπαδόπουλου)

 Σπηλιά

134. Η πηγή στη Μπλούλα (Νίκου Στούμπου)

135. Η Πηγή στον Ποτιστή - Παληόλακκα

136. Το αρμυρονέρι στη Σπηλιά

137. Η Πετρόβρυση

138. Η πηγή Πλατανιά

 Αη Θανάσης

139. Η βρύση στον Αη Θανάση

140. Ο αβρυσκός στο γιοφύρι

141. Ο αβρυσκός στη λογγά τ’ Γιωργούλη

142. Ο αβρυσκός τ’ Αρχιμανδρίτη

 ΑΡΓΙΘΕΑ

01. Η κεντρική βρύση (στον πλάτανο)

02. Η βρύση στο χώρο του Ιατρείου

03. Η βρύση Μπουλίτσας (κοντά στο μύλο)

04. Η ιστορική βρύση του Κάκαρη - στον Τύμπανο. Εδώ ξεδίψασε «όλος ο Αργιθέας πηγαίνοντας για κείθε ή ανεβαίνοντας από κείθε».

05. Η βρύση στις Κορομηλιές

06. Η αλογόβρυση

07. Η βρύση του Γιάννου

08. Η βρύση στα Σκουρέϊκα

09. Η βρύση Αηλιά

10. Η βρύση Μπαλάς

11. Η βρύση στο Καναβοτόπι

12. Η βρύση Βρωμόλακκου (Μασούρι - Κανάλια)

13. Η Αρχοντόβρυση ( Μασούρι )

14. Η βρύση Φαφούτη (στον ελατάκο)

14. Η Αλογόβρυση στις Κρανούλες

16. Η βρύση στο Παληομάντρι

17. Η βρύση Μπασαγιάννη ( στα λιβάδια )

18. Η βρύση Αγιώργη

19. Η βρύση Μπεράτη (πάνω από τα Μπρελέϊκα)

20. Η βρύση στα Πιπέϊκα (Πατσιαουρέϊκα)

21. Η βρύση στο Παληοχώρι

22. Η βρύση στα Κώμματα

23. Η Καλοερόβρυση (προς Μεσοβούνι)

24. Η Περδικόβρυση (προς Πατήματα)

 ΜΕΣΟΒΟΥΝΙ

01. Βρύση Μονής Μεσοβουνίου

02. Βρύση στα Πατήματα

03. Μεγάλη Βρύση (κάτω απ’ τα Μνήματα)

04. Η Κλεφτόβρυση (ανάμεσα Μεγάλη Βρύση - Πατήματα)

05. Η βρύσες στα Καναλάκια - Φροξυλιά

06. Η βρύση στα Κεδράκια

07. Η Βρυσούλα

08. Η βρύση στον Κέδρο

09. Βρύση Κεντρική

10. Η Πηγή Μαρδάχες

11. Η Πηγή Αρβανιτόβλαχας

12. Η Γαλάζια Πηγή

 ΘΕΡΙΝΟ

01. Βρύση Κεντρική στην πηγή Γκούρας

02. Στα Καυκιά

03. Στα Αλώνια

04. Στη Λεύκα

05. Στο Στεφάνι

06. Στη Φτέρη

07. Στο Γλυκό Νερό

08. Στα Δόκανα, όπου κατά την παράδοση έβγαιναν νεράιδες

09. Στο Μέγα Κάμπο

10. Στις Κερασούλες

11. Στ’ Ρομπόλη

12. Στου Δούκα

13. Στη Μοτσιάρα

14. Στα Πέρα Κανάλια

15. Στα Δώθε Κανάλια

16. Στα Κάτω Κανάλια

 ΚΑΡΥΑ

01. Βρύση Κεντρική

02. Γαργάρα

03. Κεφαλόβρυσο. Υπήρχε βρύση γωνιακή τρίγωνη πέτρινη, με δυό μάτια - δηλαδή κούπες πέτρινες σκαλιστές και στον πάτο έκλεινε και γίνονταν στέρνα πλακοστρωμένη που έπλεναν οι Καρυώτισσες τα χοντροσκούτια. Πήγαιναν με τα κοφίνια, άναβαν φωτιές και έπλεναν τραγουδώντας και ιστορολογώντας. Χαλάσθηκε τη 10ετία του 1950, όταν πήραν το νερό για το χωριό.

04. Κρυόβρυση. Απο δώ υδρεύονταν τα βλαχοκόνακα και οι καλύβες.

05. Βρύση Σκάλας

06. Ντροχαλάκι

07. Βρύση στ’ Αηδόνι

08. Βρύση Αγ. Αποστόλων

09. Βρύση στο Παληομάντρι. Στην άκρη απ’ το Κόκκινο Στεφάνι, στο Χαλιά.

10. Βρύση Ιτιά στο Παληοχωράκι

11. Βρύση Κρανιάς στο Παληοχωράκι

12. Βρύση Γκούρας στο Παληοχωράκι

13. Η βρύση στο Τουρκαλώνι (αλώνι τούρκου) στο δρόμο για Παληοχωράκι

14. Η βρύση στο Πηγαδάκι

15. Βρύση Αγ. Γεωργίου

16. Αβρυσκός στα Φτελιάδια

17. Η βρύση Λάβρου

18. Η βρύση στην Καρούλα (Λάβρος)

19. Η βρύση στις Σπλιούλες στην Πάδη

20. Η πηγή στα Νιζαμέϊκα, κοντά στην Καμάρα

21. Η βρύση στη γούρνα του Σιώπη. Λτζίζονται τα αγριογούρουνα

22. Η βρωμόβρυση (στου Χύτα)

23. Η βρύση τ’ Καλουτά στα Σακαρικέϊκα

24. Η βρύση Ντροχαλάκι στο Πανάγου

25. Η κύρια πηγή της Τρύπας στη θέση Σκύφτα.

26. Η πηγή Μαρδάχλα - στ’ Θανασιά κάτω απ’ τον Αγιώργη. Βγαίνει στο γκρέμι, στο βράχο στην άκρη απ’ το ποτάμι.

27. Η πηγή στ’ Βαϊτση στο Φτελιά Κοντοσηλίου. Από αυτή δούλευε ο Μύλος τ’ Κώστα Ζουμπορλή και νεροτροβιά.

28. Στο ρέμμα της Κόλασης επικρατούσε η παράδοση ότι ακούγονταν βιολιά και νταούλια που κατέβαιναν ως το ποτάμι και ξαναγύριζαν τον ανήφορο.

29. Η βρύση στην Ασβότρυπα, στα Μπεκέϊκα

30. Η βρύση τ’ Γιαννιώτη

31. Η πηγή στην Παδούλα (στη Λογγά Μπέκα)

32. Η πηγή στον Αγιώργη στη θέση Χτίρι.

33. Ο Κάναλος στη Μοτσιαρούλα απάνω Ζάγκας. Τον έφκιασε το Δασαρχείο.

 ΠΕΤΡΩΤΟ

01. Βρύση Κεντρική Πλατείας

02. Καπετανόβρυση (την πρωτόχτισε ο μοναχός Κυπριανός Βακούλας το 1931)

03. Αβρυσκός Σκλάβου

04. Βρύση Καυκούλα ( δίπλα από το καφενείο )

05. Πηγή - βρύση Κουτσουβέλη

06. Βρύση Αλεξάκη

07. Βρύση στον Αγ. Δημήτριο

08. Η βρύση στο Στέφου Κόφα

09. Η βρύση Μπιτχαβά

10. Η βρύση στη Δεξαμενή ( Βλαχέϊκα )

 Στον Τρίλοφο Πετρωτού υπάρχουν οι παρακάτω πηγές και βρύσες:

11. Βρύση Λία Ρούσσα

12. Πηγή - Βρύση Σπάρτου

13. Πηγή Μαλάμως

14. Πηγή Αλέκου στη Φτέρη

 Στην ευρύτερη περιφέρεια του Πετρωτού υπάρχουν:

15. Η Πηγή στα Χαλάσματα - Παδούλα

16. Πηγή Φλούδας στη Λομπράβα

17. Ο Καναλάκης στην Πάδη

18. Βρύση στα Κανάλια

19. Η πηγή Λεφτοκαρυάς στην Ψηλή Ράχη

20. Βρύση στα 5 Αδέρφια

21. Βρύση Κοψίδα (στου Πούπη)

22. Η πηγή Συκιάς(στο ρέμα προς Μάραθο)

23. Η πηγή Γεράκου

24. Η βρύση στα Φτελιάδια - 5 Αδέρφια

25. Οι πηγές στην Απάνω και Κάτω Κρανούλα

26. Η πηγή στη Λακούλα (Πλατανάκια Πυρήνα)

27. Η πηγή στο Χοντρό Χαλιά

28. Η πηγή στο Σκλάβο

 ΚΑΛΗΚΩΜΗ

01. Κεντρική Βρύση στην Πλατεία Αγ. Νικολάου

02. Βρύση Τόσκα

03. Η βρύση στην Ιτιά

04. Η Βρυσούλα

05. Η Κλεφτόβρυση

06. Η βρύση στην Κερασούλα

07. Η βρύση Ξυλοπαρμένου

 Στο συνοικισμό Κρανιάς

08. Η βρύση Κερασούλας

09. Η βρύση Λάβρου

10. Η βρύση Λεφτοκαρούλας

11. Η βρύση Ριτσί

12. Η βρύση Μέγα Κάμπου

13. Η βρύση Καφτούρες Μαυρόραχης

Στο συνοικισμό Γραβιά

14. Η βρύση Λεφτοκαρούλας

15. Η βρύση Άμπλα

 Στον Κώστιανο

16. Η βρύση Πλάτανου

17. Η βρύση Καρυάς

 ΕΛΛΗΝΙΚΑ

01. Η βρύση Κεντρικής Πλατείας

02. Η βρύση στον Ποτιστή

03. Η βρύση στα Μανωλέϊκα

04. Η βρύση στη Γκορτζιά

05. Η Κλεφτόβρυση

ΔΗΜΟΣ ΑΧΕΛΩΟΥ

 ΜΑΡΑΘΟΣ

 Συνοικισμός ΜΕΛΑΝΥΔΡΟΥ

01. Η βρύση Μαυρομάτη

02. Η βρύση στο Τσιουγκάρι

03. Η βρύση στη Φτερνούλα (κοντά στην Παναγία Επισκοπή - εκεί ήπιε ο Πατροκοσμάς, έπιναν δε και τα ελάφια της Παναγίας)

 Α΄ Μάραθος

04. Η βρύση Μπόλη (από αυτή κουβάλαγε νερό όλος ο Μάραθος)

05. Η βρύση στο Μισιακό

06. Η πηγή στα Κώμματα

07. Η βρύση Ντόλ (στους Ζερετσιώτες που τους πήρε ο αέρας)

08. Η βρύση Λεπρίσσι

09. Η Γκούρα (μεταξύ Α΄ και Γ΄ Μαράθου)

10. Η βρύση Αρκουδόσκαλας - είναι ενεργή

11. Η βρύση στα Πηγαδάκια

12. Η πηγή Ντχάλι

13. Η πηγή Αγζιά

 Β΄ Μάραθος

14. Η Βρύση ΜΠΙΡΝΤΑΣ ή ΜΠΙΡΤΑΣ - παραδοσιακή πέτρινη και σκεπαστή, με πεζούλια

Γ΄ Μάραθος

15. Η Πηγή Σουριάρας (υδρεύεται το Μαρκελέσι ως και ο Β΄ και Γ΄ Μάραθος και το Μελάνυδρο

16. Η πηγή στο ρέμα Κούτρα

     Κατά την παράδοση νεράϊδες έβγαιναν στη Βαθιά Λαγκάδα - μεταξύ Μαράθου και Βραγκιανών όπου έρχονταν το νερό από τα Κώμματα κι έπλεναν οι γυναίκες τα σκουτιά.

-   Διαόλους επίσης έβλεπε ο Λάμπρος Παππάς στο ρέμα στα Κλήματα.

-   Στην πηγή Λεπρίσσι όπου είχαν τα τσιατούρια λέγεται πως άκουγαν κλαρίνα και χορούς, ποδοβολητά αλόγων σα να πέρναγε συμπεθεριακό.

 ΒΡΑΓΚΙΑΝΑ

Στην ευρύτερη περιοχή των Βραγκιανών υπάρχουν οι παρακάτω βρύσες και πηγές:

01. Η βρύση στις Καρούλες (Μπρίτσιος)

02. Η βρύση του Λιόντα στη Ραϊνιστα και η βρύση του Μότσιου είναι επάνω στο μονοπάτι που άνοιξε ο ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ το 1942 με προσωπική εργασία

03. Η βρύση Λογγάς στα Λαγκαδάκια

04. Η βρύση Άμπλα (στου Καρακώστα)

05. Η πηγή Γκούρας στην Αγία Σωτήρα- Βρύση Ι. Μονής

06. Η βρύση στη διασταύρωση πριν τον Λ. Πολύζο

07. Η Τσαλαφούτω (προς Γιάννη Μπαμπάτσικο)

08. Η πηγή Κρυονερίου στα Ρόγκια

09. Η βρύση στο Σπαρτήσσι

10. Η πηγή της Γκούρας (στα Φλωρέσια)

11. Η Κολοβή

12. Η πηγή Ντροσταριάς

13. Η πηγή στα Λουτρά του Αμπελουργού

14. Η πηγή Πλατανιά (κοντά στο γελαδόγρεκο προς πύργο)

15. Η βρύση στις Γκράπες (Φελίκι- Ρόγκια)

16. Η βρύση στο Μαχαλά Βραγκιανών (παλαιά)

17. Η βρύση Ουβά (κοντά στον Τσόρδιακο)

18. Η βρύση Βρύζα στη Ραϊνιστα

19. Η βρύση στις Μάντζερες

20. Η βρύση στα Ξεράκια

21. Η βρύση στα Κώμματα

22. Η βρύση τ’ Κοτσιώρη (Κατούρω)

23. Η βρύση στις Βούλιες

 Συνοικισμός Γρυμπιανών

24. Η βρύση Γκούρας - στον Πλάτανο

25. Η παλιά κεντρική βρύση. Πέτρινη με πλακοσκεπή και Πεζούλια. Λέγονταν Βρυσούλα Κατούρω.

26. Η βρύση Παλαιοχωρίου: πέτρινη με καζάνι πέτρινο θολωτό. Ήταν η πιο παλιά κεντρική βρύση όταν το χωριό βρίσκονταν σ’ αυτή τη θέση.

27. Η Κουσιουρόβρυση. Ήταν παλιά πέτρινη βρύση που τη χάλασε ο δρόμος.

28. Η βρύση στα Γκουρλέϊκα

29. Οι Βρυσούλες

30. Η βρύση στα Ξεράκια.

31. Η Καπετανόβρυση. Από δώ έπαιρναν νερό τα βλαχοκόνακα

32. Ο Άμπλας στα Αμπέλια

33. Η πηγή Γουρνούλας

34. Η πηγή Κλίστρας (Κυλίστρας;)

35. Η πηγή Ιτάμου

36. Η πηγή Αγζιά. Πόσιμο το νερό της. Εδώ οι Γρυμπιανίτισσες κάθε Μάη έστηναν το πλυσταριό και γκάπ - γκούπ ο κόπανος.

 ΑΡΓΥΡΙ

01. Η Γκούρα

02. Η βρύση στον Πλάτανο

03. Η βρύση στη Φτέρη - Αηλιά

04. Η Κάτω Βρύση- εδώ ξεδίψαγαν οι διαβάτες και οι ταξιδιώτες

05. Η βρύση Μπρούς

06. Η μεγάλη πηγή στις Κλειδέρες

07. Η βρύση στα Τέσσερα δέντρα - εδώ ξεδίψαγαν οι τσοπάνηδες

 ΚΑΤΑΦΥΛΛΙ

01. Η Παληόβρυση - πετρόκτιστη - εδώ σταμάταγαν οι διαβάτες

02. Η βρύση στο Σκλήθρο - Κελάρια

03. Η βρύση Προδρόμου

04. Η πηγή - βρύση Γκούρας - Καταφύλλι

05. Η πηγή Γκούρας στο Λιάσκοβο - Αγ. Ταξιάρχες

06. Η βρύση στα Πλατάνια

07. Η βρύση Πλησίβου - Βαρκό

08. Η βρύση Πουλιάνας - στη Ραχοβίτσα

09. Η βρυσούλα στη Μυρμιτζάλα

10. Τα Κανάλια στη Μυρμιτζάλα

11. Η βρύση στον Ίταμο - Μυρμιτζάλα (Κλόκοβος)

12. Η βρύση Παπαθόδωρου (Αγ. Ταξιάρχες)

13. Η βρυσούλα στη Συκιά

14. Η βρύση στου Μαλούση - εδώ σταμάταγαν οι διαβάτες

15. Η βρύση Λογγάς

16. Η Βρυσούλα στο Αρδάνοβο

17. Η βρύση Βρός στο Αρδάνοβο

18. Η βρύση Καρκανού ανάμεσα σε Αγ. Ταξιάρχες και Πύρλη

19. Η πηγή Πελενίτσα (ψηλότερα από Πλησίβου)

 ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΡΓΙΘΕΑ

 ΠΕΤΡΙΛΟ

01. Η βρύση Σγούρω στο Μάγειρο

02. Η πηγή του Κεφαλόγουρνου

03. Η βρύση στην Κρανιά

04. Η βρύση στο Χαλκιόπουλο

05. Η βρύση στον Πλατανιά(ανάμεσα Κρανιά -Χαλκιόπουλο)

06. Η βρύση στην Παναγία

07. Η βρύση στου Ρώσση

08. Οι Βρυσούλες (πριν τα Καμπουρέϊκα)

09. Η βρύση Αγιώργη (στα Αργυρέϊκα)

10. Η βρύση στις Γούρνες

11. Η βρύση της Βασιλικής (Βασιλάδες)

12. Οι εννιά βρύσες (στην κορφή του Λάκκου - πάνω από τα Σβεντζουρέϊκα)

13. Η βρύση στον Ελατιά (κοντά στην Αγ. Βαρβάρα)

14. Οι Βρυσούλες ή βρύση Μακρή (προς Τροβάτο)

15. Η βρύση Καλιγράφα (επάνω Μάγειρος)

16. Η βρύση του κυρ Θανάση (Βασιλάδες)

17. Η βρύση του Τσακανίκα (Βασιλάδες)

18. Η βρύση του Κατσαρού (Βουτσικάκι)

19. Η βρύση στα Βαρκά

20. Η πηγή στον Αγιάννη (Χαλκιόπουλο - τ’ Αγιαννιού έπαιρναν το άκριτο νερό)

21. Η βρύση Καρούτες (Τυρολόγος - Ρώσση)

22. Η βρύση στο Μοναστήρι - Αργυρέϊκα

23. Η βρύση του Δημήτρη - Αργυρέϊκα

24. Η Περδικόβρυση - στον απάνω Μάγειρο

25. Η βρύση στα Καναλάκια (Φραμμένο)

26. Η βρύση Κατούρω - στον Κάτω Μάγειρο

27. Η βρύση στα Καμπουρέϊκα

28. Η βρύση Βλαχογιάννη

29. Η βρύση στα Κουκλαρέϊκα

30. Η βρύση στα Τεκέϊκα

 ΒΛΑΣΙ

 Κατά τον Μπάμπη Πούλιο που μου έδωσε τα στοιχεία οι βρύσες που υπήρχαν ή υπάρχουν είναι οι παρακάτω:

01. Ταμπάκο

02. Παλιόβρυση

03. Βρύση Γ. Κώτσια

04. Βρύση Βασ. Πούλιου

05. Τουλούμπα

06. Βρύση Τ Νάσιου (στον Αράπη)

07. Βρυσούλα τς Αντρέαινας

08. Αγ. Βλάσης

09. Ρεβύθια

10. Κανάλια

11. Άμπλας

12. Κ. Νάκου (στη Μερίση)

13. Τσιτσιρίγγου (στη Μερίση)

14. Κ. Πούλιου

15. Σταυρός

16. Μοναστήρι

17. Κιούγκια

18. Βρύση του Διαμάντη

19. Οσέλες (2 βρύσες)

20. Αη λιάς

21. Κέδρα

22. Αλαταριές

23. Βαρκούλια

24. Ντρούβενα κάτω

25. Χαλιάς

26. Κοκάλα

27. Τσαπουρνιά

28. Νάνα

29. Πουρί

30. Σπηλιά τ’ George

31. Πλατανάκια(Στέλιου Οικονόμου) Πουράκι

32. Γκορτσιά

33. Κρανούλα (Τάσου Νάκου)

34. Στέρνα (Καραφέρη)

35. Βρύση στ’ Ράχη (Νεκροταφείο)

36. Βρύση στ’ αλώνι τ’ Αποστολάκη

37. Λεύκια

38. Κρυφόβρυση

39. Γούρνα Μελίσια

40. Πλατοξός

41. Ρφάρι

42. Χάλασμα

43. Βρυσικά

44. Λάκκος τ’ Λεωνίδα

45. Ογλά

46. Σκαμνιά

47. Βρύση τς Αγόρου

48. Βρυσούλες

49. Λεύκος

50. Βρύση τ’Αναστάση

51. Βρύση τ’ Περικλή

52. Αλογόβρυση

53. Αλογόβρυση στα σπίτια

54. Κοντοέλατα

55. Βρύση τς Φλέγκαινας

56. Βρύση τς Νάσαινας

57. Μαυρόλογγος

58. Γουρνούλες

59. Παλιοκλήσι

60. Βρύση τ’ Κώστα Πούλιου (Παλιοκλήσι)

61. Βρύση τ’ Γιώργου Πούλου (Παλιοκλήσι)

62. Βαρκά τ’ Φόλου

63. Βρύση τ’ Κατσάνου (Παλιοκλήσι)

64. Βρύση τ’ Γιώργη Γιαννακάκη (Αγία Τριάδα)

65. Βρύση στ’ Αλωνάκι

66. Φλώραινα

67. Μπλαχούτη

68.  Κατσάνου

69.  Κέδρος

70.  Γιώργαινα (Θωμέσια)

71.  Αναστάση

72.  Δίστρατα

73.   Γκορτσιά τ’ Περικλή

74.   Βρυσούλα τ’ Στέλιου Οικονόμου

75.   Αμπλας τ’ Γιργούλη

76.   Λαυράκος

77.   Στέρνα τ’ Τρυφέρη

78.   Τίκα

79.   Κονάκια

80.   Πλύστρες

81.   Παλιοκόνακα

82.   Βρύση τ’ Μάμαλη

83.   Γαλατάς

84.   Κλεφτόβρυση

85.   Περδικόβρυση πάνω

86.   Περδικόβρυση κάτω

87.   Οβριά

88.   Αναποδόβρυση

89.   Λούτσα

90.   Πλάκα (2 βρύσες)

91.   Οξυά

92.   Αδάμου

93.   Λουλούδι

94.   Μακρή

95.   Ποτστής

96.   Ντζήμα

97.   Γκόγκ

98.   Καζάρμα

99.   Μάλια

100. Νάνες

101. Ποτστής στο ζγουρολίβαδο

102. Σούδα τ’ Τρυφέρη

103. Βρύση τ’ Αλαμανή (στα όρια με την Οξιά)

 ΔΡΟΣΑΤΟ

 Εντός του οικισμού υπάρχουν οι παρακάτω πέτρινες βρύσες:

01. Η βρύση στα Λαμπερέϊκα

02. Η βρύση στ’ Μότσια (είναι η παληότερη)

03. Η βρύση Αγ. Παρασκευής

04. Η βρύση Δημ. Σχολείου

05. Η βρύση στην Παναγία

06. Η βρύση στο Σπανόρεμμα (κατά την παράδοση εδώ έβγαιναν οι νεράϊδες)

07. Η Βρυσούλα

08. Η βρύση στο Μεσιακό

09. Η βρύση στο Γαλατάδικο

10. Η βρύση στα Καναλάκια

 Βλαχόβρυσες ήταν:

11. Η Τσαγκαρόβρυση

12. Η βρύση στο Ρέμμα

13. Η βρύση στη Γούρνα - τ’ Γαλατά

 Πηγές

14. Η πηγή της Γκούρας (εκεί το εργοστάσιο παραγωγής Ρεύματος)

15. Οι πηγές στον Αηλιά

 Ρέμματα

16. Το ρέμα τ’ Αηλιά

17. Το ρέμα στο σκυλογκρέμισμα

 Αβρυσκοί

18. Ο αβρυσκός τ’ Γιωργάκου

19. Ο αβρυσκός τ’ Σβεντζούρη

 ΦΟΥΝΤΩΤΟ

01. Η βρύση του Δεσπότη (πρώην Μαντζιούρα). Χτίσθηκε εκ νέου από το Μητροπολίτη Καρδίτσας Ιεζεκιήλ Βελανιδιώτη το 1938. Εδώ ξεδίψασαν «μύριοι διαβάτες».

02. Οι Εννιά Βρύσες (Φουντούνι)

03. Η βρύση Βραχού - Παληοχώρι

04. Η βρύση της Μότσιως

05. Η βρύση της Αγγέλως

06. Η βρύση Νεράκι   στο Φουντούνι

07. Η βρύση του Γέροντα

08. Η βρύση στη Λάκα

09. Η βρύση στο πουρί

10. Η βρύση στο Διάσελο

11. Η βρύση στη Γκούρα

12. Η βρύση στο Γυφταπήδμα

13. Η Κρύα Βρύση

14. Η βρύση στις Σπλιές

15. Η Περδικόβρυση

16. Η Βρωμόβρυση

17. Η Γούρνα Αφωρεσμένης

18. Η βρύση στον Αφαλό

19. Η βρύση στο Λάβρο

20. Η βρύση στη Μπλιά

21. Η βρύση στα Βλαχοκόνακα

22. Η βρύση στις Γουρνούλες

23. Η βρύση στη Λίζια

24. Η βρύση στο Καροπλέϊκο

 ΛΕΟΝΤΙΤΟ

01. Η Κεντρική Βρύση. Χτίσθηκε περί το 1925 και ανακατασκευάσθηκε το 2007 από το Σύλλογο. Είναι πετρόχτιστη διαστάσεων 4 χ 3μ., με δυό κολώνες και πλακοσκεπή και φέρει δύο πέτρινες κούπες.

02. Η βρύση του Στάμου (εκεί έπλεναν και έβαφαν τα ρούχα)

03. Η βρύση τ’ Κωτούλα

04. Η βρύση τς Σοφίας

05. Το Νεράκι

06. Η βρύση Στρατίκη( κατά την παράδοση σ’ αυτή ξεδίψαγε ο Καραϊσκάκης

07. Η Παπαδόβρυση

08. Η βρύση Ρετσίτα

09. Η βρύση Βαλαντάσκ’

10. Η Γεροντόβρυση

11. Η βρύση Πίση

12. Η πηγή-βρύση Κατσιβελίνα

13. Οι Βρυσούλες

14. Η βρύση στο Κορίτσ’

15. Η Λουμουμένη (έβγαζε που και που άμμο)

16. Το Λαγκάδι

17. Το Κώμμα

18. Στον Αηλιά

19. Στο Πηγάδι

20. Η Ιτιά

21. Η Κοτρώνα

22. Η Αλωνάτα

23. Η βρυσούλα τ’ Γρίβα

24. Στον Κόρακα

25. Η βρυσούλα τ’ Μπλουγούρα

26. Η βρύση τ’ Ζάγκα

27. Το Βαρκό

28. Η Κρύη Βρύση

29. Στα Λακκώματα

30. Στον Καναλάκι

 ΠΕΤΡΟΧΩΡΙ

01. Η Κεντρική βρύση ονομαζόμενη Τσιάλτσια

02. Η βρύση της Παναγίας

03. Η βρύση της Γυαλιάς

04. Η βρύση της Χωμομένης

05. Η Μεγάλη βρύση

06. Η βρύση στο Κεραμίδι

07. Η βρύση της Πατλιάς

08. Η βρύση στα Κανάλια

09. Η βρύση στο Σταυρό

10. Η βρύση στα Φούρνια

11. Η βρύση Ευάκλη

12. Η πηγή-βρύση Μάννας

13. Η βρύση Αηλιά

14. Η βρύση Αγ. Αθανασίου

15. Η βρύση στο Νρόχαλο

16. Η πηγή Ιτούλας

17. Η βρύση στον Ογλά (στα σύνορα με Μεσοβούνι)

 ΚΟΥΜΠΟΥΡΙΑΝΑ

01. Η παληά βρύση Μπλούνου

02. Η νέα βρύση Μπλούνου

03. Η βρύση Αγ. Σωτήρας

04. Η βρύση στην Κρανιά Μαγούλα

05. Η βρύση στο Ντραγώι (Δραγώϊ)

06. Η Μάννα στη Σπηλιώτισσα

07. Η Ξηρομάννα στη Σπηλιώτισσα

08. Η βρύση στα Καναλάκια - πριν τη Σπηλιώτισσα

09. Η Μεγάλη βρύση Κάτω Χώρας

10. Η βρύση Τζιλίνη στα Ραγάζια

11. Η βρύση Καραλή

12. Η βρύση στον Πύργο

13. Η βρύση στο Κουζιουκάρι

14. Η Βρωμόβρυση

15. Η βρύση στο Απάνω μαντρί - μαλλόκεδρος

16. Η βρύση στο Σημάδι

17. Η βρύση στη Λακούλα

18. Η βρύση στο Κώστη

19. Η πηγή - βρύση στα Πλατανάκια Μονής Κώστη

20. Η πηγή Μάννας στα Σκαμνάκια

21. Ο αβρυσκός στα Καμίνια

22. Ο αβρυσκός στα Καλυβάκια

 ΣΤΕΦΑΝΙΑΔΑ

 Η Κεντρική βρύση που ονομάζεται «Βουλωμένη». Χτίσθηκε το 1859. Είναι αρχιτεκτόνημα παραδοσιακής δομής με πέτρινες κολώνες και αψίδες στις δύο όψεις της, με πεζούλια και με πλακοσκεπή.

01. Η βρύση Ιτιάς

02. Η βρύση στην Πλούναρη

03. Η βρύση στην Πλάκα

04. Η βρύση Καραγιώργου

05. Η βρύση στο Λάβρο

06. Η βρύση στις Πλαγιές

07. Η βρύση στη Μηλιά

08. Η βρύση στην Κολοκυθιά

09. Οι πηγές στο Βουρλάκι

10. Οι πηγές στο Καμαράκι

11. Η βρύση στην Τσιούμα

12. Η βρύση στην Κερασούλα

13. Η βρύση στο Κεραμαρειό

14. Η πηγή στου Κράνη

15. Η γουρνούλα στην Ιτιά

16. Η πηγή στις Ιτιές

17. Η βρύση στον Αγ. Χαράλαμπο

18. Η βρύση στο Κεραμίδι

19. Η Κοπελόβρυση

20. Η πηγή στα Πλατανάκια

21. Το βουρλονέρι στη Μπλιά

22. Η Δέση Κωσταντέλλου (εδώ ακούγονταν ότι έβγαιναν οι νεράιδες)

23. Η Δέση Φανίδη

24. Η βρύση στις Γκορτσιές

25. Η πηγή στα Βλαχοκόνακα

26. Η βρύση τ’ Αρβανίτη (ονομάζονταν και βρύση Καπιτάνου)

27. Η βρύση στα Πηγάδια

28. Η βρύση στα Νεροπλατάνια

29. Η Βατόβρυση που βρίσκεται μετά Μπλιά. Εδώ ξεδίψαγαν όσοι ταξίδευαν από Ευρυτανία για Στεφανιάδα.

 Συνοικισμός Αετοχωρίου (Μαρκελεσίου)

30. Η βρύση Σκλιδά

31. Η βρύση στη Βούλια

32. Η βρύση Παλαιοκαρυάς

33. Η βρύση Ασφάκας

34. Η βρύση Πλάτανου (κεντρική)

35. Η πηγή στα Πλατανάκια

36. Η Γκούρα στο Λάβρο

37. Η βρύση Τσιόγκα

38. Η πηγή στα Ισιώματα

39. Η βρυσούλα στο Μαρκελέσι

40. Hβρυσούλα ανάμεσα στα δυο πετράλωνα τέρμα κάτω στη σφήνα….. στον κάτω κόσμο….. Στην Ξεντένη πιο κάτω...

41. H βρύση στις Σπλιούλες

42. Η βρύση στο Πέρα Πετράλωνο (λίγο κάτω από το δρόμο πιο πάνω από την Ασφάκα)

43. Η βρύση Γουρνούλα (στα Κατσιβιλαίϊκα)

44. Η βρύση στην Ιτιά.

45. H Πηγή στη Δέση. Είναι πιο κάτω από τον Πλάτανο και έχει το καλύτερο και περισσότερο νερό!!!

     Εκεί μαζεύονταν όλες οι γυναίκες και πλέναν τα πουκάρια τα μαλλιά, τα χοντροσκούτια και τα σχτιά!!!

            Ο οικισμός Σκάμπη Μαρκελεσίου έπινε βασικά από τη Βρυσούλα πάνω από το Πετράλωνο και για κρύο από τον Πλάτανο, αργότερα με λάστιχο από τη Σκλήδα και τώρα από τη Γκούρα τη Μαραθιώτικη.

 Για την παρούσα εργασία με βοήθησαν οι Δημήτριος Κ. Τσιούμας και Κώστας Κουτσικάκης από το Πετρωτό, Δημήτρης Κοτσώνης από Καληκώμη, Αλέκος Τσιάκαλος (πρώην Πρόεδρος) και Κώστας Πάνου Τσιάκαλος από Καταφύλλι, Ρούλα και Θανάσης Καραγεώργος από Βραγκιανά, Παναγιώτης Λ. Κριπούρης από Μελάνυδρο, Γιώργος Ηλία Νάκος από τα Λαγκαδάκια, Λάμπρος Καραγιάννης από Μάραθο, Μιχάλης και Δημήτρης Κόνιαρης από Γρυμπιανά, Αχιλλέας Αντωνίου και Βασίλης Στεργίου από Στεφανιάδα, Μαρία και Γιάννης Μιλτιάδη Φρύδα από το Μαρκελέσι, Λευτέρης Κάμπας, Κώστας Βασιλός και Χρυσόστομος Καζιακούρας από το Πετρίλο, Μπάμπης Πούλιος από το Βλάσι, Χρήστος Λαμπέρης από Δροσάτο, Κώστας Θέος από το Φουντωτό, Γιώργος Κίσσας από το Πετροχώρι, Γιώργος Σακαρίκος και Αλέκος Κατσίκης από την Καρυά, Βάϊος Ποζιός από Κουμπουριανά, Λάμπρος Τσιβόλας από το Λεοντίτο, Χρήστος Κωφός από την Αργιθέα, Ευαγγελία Κουτίνα από το Θερινό, Δημήτριος Αλ. Θάνος από Μεσοβούνι και Χρήστο Καναβό (Δήμαρχος Αργιθέας), Στυλιανή Αζακά, Απόστολος Σέμπρος, Νίκος Γραμμένος, Θανάσης Κωφός, Γιαννούλα και Θωμάς Στυλ. Μπαλατσούκα από το Ανθηρό, Γιώργος Χρ. Σακαρίκος από την Καρυά, τους οποίους και από καρδιάς ευχαριστώ αφού πρόθυμα προσέτρεξαν. Άλλωστε το ενδιαφέρον όλων μας είναι για την αγαπημένη μας Αργιθέα.

ΥΓ: Η εργασία μου αυτή είχε πολυετή προσπάθεια, περατώθηκε τον Οκτώβριο του 2008 και παραδόθηκε στον Πολιτιστικό Σύλλογο Λεοντίτου Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ μαζί με φωτογραφίες μου με βρύσες-πηγές (κ. Δ. Γρίβα). Το μεγαλύτερο μέρος αυτής συμπεριλήφθηκε στο Ημερολόγιο του 2009 (Οι πηγές και βρύσες της Αργιθέας).

 Με την εργασία του αυτή ο κ. Παπαδημητρίου μας βοηθάει να γνωρίσουμε τις πηγές - βρύσες της Αργιθέας και να κατανοήσουμε γιατί η φύση εκεί ψηλά στις βουνοπλαγιές, που είναι κτισμένα τα 20 χωριά της Αργιθέας, είναι καταπράσινη με πλούσια σε είδη χλωρίδα!

 Η παραπάνω εργασία μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο οδηγό των επισκεπτών της περιοχής καθώς και των ορειβατικών ομάδων και συλλόγων, για τον προγραμματισμό των διαδρομών τους. Για όλους μας αποτελεί ένα εξαιρετικό μάθημα Πατριδογνωσίας. Αν κάποιοι άνθρωποι, σαν τον κ. Παπαδημητρίου, δεν ποτίσουν με το μελάνι της πέννας τους το δένδρο της γνώσης, αυτό θα μαραθεί. Τις πηγές αυτές οι παλιότεροι τις έβρισκαν με κλειστά μάτια και αποτελούσαν τα σημεία ξεκούρασης όπου «απίθωναν τη μεριά» που κουβαλούσαν, για να πάρουν μια ανάσα και να πιουν «μια στάλα» νερό. Σήμερα εμείς που μετακινούμαστε με την ταχύτητα, την άνεση και τη δροσιά του αυτοκινήτου, σπάνια αποζητάμε μια πηγή στο διάβα μας. Έτσι σιγά - σιγά υπάρχει κίνδυνος να ξεχαστούν τα ζωογόνα αυτά δώρα της φύσης.

 Ευχαριστούμε τον κ. Παπαδημητρίου που μας παραχώρησε αυτό το πόνημά του για δημοσίευση στο katafylli.gr.

 Οι φίλες και φίλοι Αργιθεάτες μπορούν να στέλνουν στο katafylli.gr πληροφορίες, ιστορίες, μύθους και σχόλια για πηγές της Αργιθέας και να τις διαβιβάσουμε στον κ. Παπαδημητρίου προκειμένου να τις συμπεριλάβει στην εργασία του.