Γράφει ο Μενέλαος Παπαδημητρίου

 - ΜΙΑ ΑΝΘΗΡΙΩΤΙΣΣΑ- ΑΡΓΙΘΕΑΤΙΣΣΑ ΠΟΥ Η ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΣ ΜΙΜΗΣΗ!!!

 - ΟΙ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΑΘΕ ΤΟΠΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΝΑ ΤΙΜΩΝΤΑΙ ΕΝ ΖΩΗ!!!

 - Σήμερα είναι η μεγαλύτερη εν ζωή σε ηλικία στο Λαγκάδι, 93 ετών με δράση στην Κοινωνία μας και ιστορία στην πλάτη της κοντά έναν αιώνα!!!

 Η ΕΥΤΥΧΙΑ (Φτυχούλα) ΓΡΑΜΜΕΝΟΥ ένα από τα οχτώ (8) παιδιά του Θωμά Κωφού του Δημητρούλη (Δημητρίου) από τον Κούκο Ανθηρού.

 Αδέρφια της: η Αναστασία, ο Τούλιας (Δημήτριος) που πέθανε 20 χρονώ, η Ευγενία (αποβιώσασα), ο Χρύσανθος και ο Ευριπίδης (δίδυμοι και εν ζωή), ο Αχιλλέας και ο Κωνσταντίνος (αποβιώσαντες).

 Παντρεύτηκε το 1956 με τον ΑΛΕΚΟ ΓΡΑΜΜΕΝΟ, γιο του Δημήτρη και της Ελένης και απόχτησαν τρία παιδιά (τη Σοφία, το Νίκο και τον Κώστα, ανθρώπους των Γραμμάτων και της Παράδοσης!!!).

 Με τις συνυφάδες της Φανιώ και Ιοκάστη ιδιαίτερα αγαπημένες!!!

 Παραδοσιακή Ανθηριώτισσα - Αργιθεάτισσα, πρώτη σε όλες τις εκδηλώσεις - πανηγύρια, γάμους κ.α.

 Μία από τις καλλίτερες μαγείρισσες (είχε θητεύσει κοντά στη θεία της Γιωργίτσα Κωφού - συζ. Γώγου Γάλλου), που <<άλλαξε την κουζίνα στο Λαγκάδι>> και που την καλούσαν να αναλάβει τη μαγειρική σε γάμους, εκδηλώσεις!!!

 Αν φανταστείτε ότι ο μέγας Πρωτομάστορας και Πρωτομάγειρας (και όχι μόνο) μπάρμπα Σπύρος Ζουμπουρλής τη ρωτούσε: <<τι λες εσύ Φτυχία;>> σε σχέση με κάτι που ήθελαν να προσθέσουν σε φαγητό κατά το μαγείρεμα ή όταν το δοκίμαζαν, ήταν μια αναγνώριση!!!

 Πολλά νέα κορίτσια που βοηθούσαν στη μαγειρική των εκδηλώσεων, μη έχοντας το θάρρος να ρωτήσουν ή να πουν στο μπάρμπα Σπύρο απευθείας για κάτι, απευθύνονταν στην Ευτυχία, <<να τους το πει, να τις διατάξει εκείνη>>!!!

 Εγώ είχα την τύχη από μικρό παιδάκι και τα φαγητά της (κατσίκι στη γάστρα, πλαστό, γαλατόπιτα, τηγανστό κ.α.) και τα γλυκά της να τα γευτώ το 1963-64, όταν σε ηλικία 10 χρονώ κουβαλούσα με τη Ρούσα (το κόκκινο μουλάρι μας) πέτρα και αμμοχάλικο στο νέο τους σπίτι που τότε χτιζόταν. Κι ως τώρα τελευταία <<ήμουν τακτικός πελάτης στο σπίτι τους>>!!!

 Είμαστε βέβαια και συγγενείς από δυο μεριές. Με την Φτυχούλα δεύτερα ξαδέρφια από το σόϊ της Μάνας μου Κατέρως και με την οικογένεια του Δημήτρη Γραμμένου κουμπαριά - είχαν βαφτίσει 4 από τα 7 αδέρφια που ήμασταν.

 Να τύχαινε να φάτε ζεστό ψωμί ζυμωτό από τα χέρια της στο σπίτι τους ή στην καλύβα τους στο Αρνάττο, μπομπότα λειψή ή ανεβατή, κραμποκούκι μα και καθάρειο (σταρένιο) με τυρί, διαούρτη, ξυνόγαλο και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, πίττες, πριζμόπιττες και πλαστούς, τη γεύση τους θα την κουβαλούσατε σε όλη σας τη ζωή!!!

 Όσο για τις προβέντες της, τις κουλούρες του γάμου (νύφης και γαμπρού, που τις αντάλλασσαν οι συμπεθέροι) ήταν καλοζυμωμένες, περίτεχνα στολισμένες με ασύγκριτα πρωτότυπα και φανταστικά κεντίδια και καλοψημένες στη γάστρα, όλοι δε παραφύλαγαν να λάβουν ένα κομμάτι από αυτές!!!

 Δεν ήταν πρώτη στο μαγείρεμα η Φτυχούλα, ήταν και στα γλυκά!!!

 Στις Γιορτές - συνήθως όταν γιόρταζαν ονομαστικά οι άνδρες - από την παραμονή την καλούσαν στα σπίτια να βοηθήσει στα γλυκά με τις μεγάλες της εμπειρίες και τέχνη. Πολλές γυναίκες έμαθαν κοντά της να φκιάνουν το παντεσπάνι - ήθελε ειδική τέχνη - αλλά όχι όμως όπως το δικό της που η γεύση του μας έχει μείνει στο στόμα από εκείνα τα χρόνια!!!

 Όταν την καλούσαν οι γειτόνισσες να φκιάσει γλυκό τους έλεγε: <<τελευταία φορά που έρχομαι… εύκολο είναι… κάτσε να δεις και δώσε προσοχή, του χρόνου να το φκιάσεις μόνη σου>>. Κάθε χρόνο όμως το ίδιο συνέβαινε.

 Με τον αγαπημένο της Αλέκο πρώτοι στα νυχτέρια αλληλεγγύης - αλληλοβοήθειας!!!

 Μα και στο παραδοσιακό τραγούδι, σε κάθε μορφής χαρά (αρριβωνίσια, γάμοι, ξεφλουδίσματα κ.α.) πρώτη το αρχίναγε το αντικρυστό - παρεΐστικο και το παιρναν οι άλλοι!!!

 Στην καλλιέργεια, ότι έβανε στη γη λες και ήταν ευλογημένο!!!

 Στο σκάλο, στα ποτίσματα, στο θέρο και στα αλωνίσματα, για μπάτσες έλατο, στο θημώνιασμα, για αγώγια στο Μουζάκι…. δίχως ανάσα και γόγγυσμα στα πέτρινα εκείνα χρόνια.

 Σκληροτράχηλη και τέρας ψυχραιμίας!!!

 Όταν κόπηκε με το τσεκούρι ο μπάρμπα Γώγος Γραμμένος και το αίμα σούδα, οι άνδρες που τον πλησίαζαν λιποθυμούσαν και πήδησε αυτή να του δέσει την πληγή.

 Τον καιρό του εμφυλίου για σαράντα μέρες ήταν κρυμμένη σε μια σπηλιά στον Κούκο για να μην την επιστρατεύσουν οι αντάρτες.

 Αξιοσημείωτο είναι πως στη γειτονιά τους στο πέρα Λαγκάδι και συγκεκριμένα εκεί στο Τριάννι ή Παλιοκλησιά, στα Γραμεναίϊκα, έφερε από τον Κούκο και φύτεψε πολλά καρποφόρα δέντρα που γεύονταν τον καρπό τους όλος ο κόσμος!!!

 Στον αργαλειό και στην υφαντική τέχνη πρώτη - είχε μαθητεύσει στο ίδιασμα και στο μίτωμα κοντά στη σπουδαία, αείμνηστη από χρόνια, Ξανθή Κωφού!!!

 Πρωτότυπα και ξεχωριστά τα υφαντικά και κεντητικά της έργα!!!

 Εξαιρετικής βαφής με το λουλάκι, τα καρυδότσουφλα, το ριζάρι τόσο τα σκεπάσματα (φλοκιαστές, μπαχτές κουβέρτες, χεράμια κ.α.) όσο και οι αντρικές και γυναικείες φορεσιές αργαλίσιες με γνέμα (νήμα), γνεσμένο από φίνο μαλλί προβάτων, από ποκάρια (μακριά μαλλιά) όπως τα λέγαμε, καλοπλυμένα, καλοξασμένα και καλολαναρισμένα!!!

 Η ίδια είχε διάφορες παραδοσιακές στολές για τον εαυτό της και την κόρη της Σοφία, ποδιές φανταστικές, πολλά βραχιόλια και κολέδια και τσίπες με κοκκάκια, μάλιστα δε όταν παιζόταν τα σκετς στο Δημοτικό Σχολείο τα κορίτσια - μαθήτριες έτρεχαν στη Φτυχούλα να προλάβουν, να τις δανειστούν για να ξεχωρίζουν στις σχολικές εκδηλώσεις!!!

 Άνθρωπος ντόμπρος η Φτυχούλα, με θάρρος περισσό και αντρίκειο και χιούμορ ανεπανάληπτο - όπως άλλωστε οι Κωφαίοι!!!

 Όπως μου μολόγησε ο γιος της Νίκος, που την πήγε στο γιατρό για τα γόνατά της, μεταξύ της Φτυχούλας και του γιατρού ακολούθησε ο παρακάτω διάλογος:

 <<Τι να κάνω γιατρέ, που με πονάν τα γόνατα;>>

 Ο Γιατρός της είπε: << όταν σε πονούν να παίρνεις κανένα παυσίπονο χάπι>>.

 Κι αμέσως η απάντησή της: <<Καλά Γιατρέ, αυτό τόξερα, άλλο τίποτα δεν έμαθες εκεί που σπούδαζες;>>

 Την πλήγωσε βαθιά (κι όλους μας στο Χωριό) η αναχώρηση από τη ζωή του αγαπημένου της άνδρα, του Αλέκου.

 Οι δυο τους ως ζευγάρι, ως οικογένεια, ένα πανηγύρι στο Λαγκάδι, στο Ανθηρό, με το σπιτικό τους ανοιχτό και φιλόξενο για όλον τον κόσμο!!!

 Για τη Φτυχούλα ήμουν και είμαι <<ο Μενέλαγος τς Κατερίν και τ’ Νκόλα, με το λάστιχο στο λαιμό για να σκοτώνω τα πλιά (πουλιά). Μαζί με το Βασίλη Ζουμπορλή ξεμυάλιζα και παράσερνα στο κυνήγι και στα ποτάμια για ψάρεμα και κολύμπι και το γιο της Νίκο>>!!!

 Σημαντική η συμβολή της στην έκδοσή μας, από κοινού με το γιό της Κώστα Γραμμένο, του βιβλίου μας <<ΑΡΓΙΘΕΑ-ΑΡΓΙΘΕΑΤΙΣΣΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ>> με τις αφηγήσεις της για πλείστα θέματα Παράδοσης!!!

 Με αγαπά πλέρια, σαν τα παιδιά της!!!

 Με έζωσε και έχω στη συλλογή μου ένα μοναδικό έργο υφαντικής και κεντητικής τέχνης, έναν τροβά με σοπάνι!!!

 Αφιερωμένες οι παραπάνω αράδες μου από βάθους καρδιάς σε μια γνήσια και Παραδοσιακή Ανθηριώτισσα - Αργιθεάτισσα, στο μεγάλο αυτό ίσκιο του Χωριού μας, την ΕΥΤΥΧΙΑ (ΦΤΥΧΟΥΛΑ) ΓΡΑΜΜΕΝΟΥ τιμής ένεκεν με τις ευχαριστίες μου για την προσφορά της!!!

Αθήνα, 6.8.2020
Μενέλαος Νικ. Παπαδημητρίου

Θα μας βρείτε και στα κοινωνικά δίκτυα: