74 χρόνια από τα τραγικά γεγονότα των Δεκεμβριανών 1944, σήμερα 24 Δεκεμβρίου 2018 - παραμονή Άγιας νύχτας των Χριστουγέννων - ώρα να θυμηθούμε εκείνες τις σκληρές περιόδους στα Βραγκιανά, την Αργιθέα.Να μνημονεύσουμε ηρωικές μορφές Ανθρώπων μας, που έδρασαν σε διαφορετικές μεν παρατάξεις και οργανώσεις, αλλά με φιλειρηνικό Πατριωτικό οίστρο!
Να ...αποτοξινωθούμε λιγάκι από τα σύγχρονα πολιτικά και Αυτοδιοικητικά.....
Από διηγήσεις μεγάλων στην ηλικία συμπατριωτών, κάνουμε μια προσπάθεια να συνθέσουμε την Τοπική Ιστορία τα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης (1941-1945).
Το λόγο, πλέον, τον έχουν οι φιλόλογοι, οι δάσκαλοι μας.....
Ζητάμε, προκαταβολικά, την επιείκεια στην κριτική, τον αντίλογο...
- Συνομιλώντας με τον σεβάσμιο Παπα-Άγγελο Παπακώστα (1923- ), τον Νίκο Τσιατσιάνη του Γεωργίου και της Φανιώς (1934-),από τα Φλωρέσια και άλλους νεώτερους (θα συνεχιστεί η έρευνα), αναδιφήσαμε, διασταυρώσαμε, ιστορικά γεγονότα με πρωταγωνιστές, απλούς Βραγκιανίτες με ηρωισμό, φιλοπατρία, φιλειρηνισμό, ευστροφία καταπληκτική, αυταπάρνηση.
Α. Η μία ηρωική μορφή υπήρξε, ο Κωνσταντίνος Λάμπρου Δεληγιάννης (Κωτσιας-1895-1976), έμπορος, με καφενείο και σφαγείο στα "Δεληγιαννέïκα".
Πολιτικός Υπεύθυνος του ΕΑΜ ΕΛΑΣ στην περιοχή.
Στενοί του συνεργάτες ο Παπα-Ματθαίος Οικονόμου, ο φοιτητής Νομικής Νίκος Δ. Οικονόμου, ο Τιμολέων Γ. Παπαϊωάννου.
* Φύλαξε το χωριό, ήταν σε διαρκή Συνεννόηση με τον άλλο πατριώτη - ηρωική μορφή του ΕΔΕΣ στην περιοχή, τον Ηλία Νάκο του Κωνσταντίνου (1888-1968), Μυλωνά στα Νακέïκα - Λαγκαδάκια.
Β. Ο Ηλίας Νάκος, γοητευτικός άνδρας, πολύτεκνος, μετέτρεψε τον Μύλο του, σε κέντρο, σε ... στρατηγείο Αντίστασης.
Απεβίωσε, την ίδια μέρα με τον θείο του (αδελφό του πατέρα του) Γιώργο, του Γιαννάκου, Τσιατσιάνη - από τα Φλωρέσια & ο οποίος είχε 20 αδέλφια. 25-1-1968.
[Ο παππούς, Γιαννάκος Τσιατσιάνης, νυμφεύθηκε την Βαγγελίτσα, υπηρέτρια του Δημάρχου Μήτρου Οικονόμου (β΄ γάμος - 6 παιδιά)].
Μαζί με τον Κώτσια Δεληγιάννη, στήριζε ο καθένας την παράταξη του, όμως είχαν και οι δύο τους, κοινό στόχο την Πατριωτική Ενότητα κατά των κατακτητών, κυρίως Ιταλών και την αποφυγή συγκρούσεων ανάμεσα στον ΕΔΕΣ και τον ΕΛΑΣ.
Μαζί με τον Ηλία Κ. Νάκο, ο Ηλίας Οικονόμου από τα βόρεια Βραγκιανά και ο Γεροπαππάς Κωνσταντίνος Μπαμπάτσικος, ιερέας της ενορίας και Δάσκαλος στα Νεχώρια .Στελέχη του τοπικού ΕΔΕΣ.
Απλοί άνθρωποι, φλογεροί πατριώτες, χωρίς δογματισμό ή φανατισμό......
- Στα Δεκεμβριανά 1944, αντάρτες του ΕΛΑΣ επιχείρησαν να συλλάβουν τη μικρή μαθήτρια Κική, εγγονή της Γεωργάκαινας Οικονόμου, για να πιέσουν τον πατέρα της - Κοσσυβάκη από το τσιφλίκι Άρτας, να παραδοθεί, με την κατηγορία ότι ανήκε στον ΕΔΕΣ.
Αμέσως, ο Κώτσιας Δεληγιάννης επενέβη στους.... συναγωνιστές του, ζήτησε να μην πειραχθεί η μικρή Κική, δηλώνοντας στους ΕΛΑΣιτες ότι ο Κοσσυβάκης (πατέρας της Κικής) είναι του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ & όχι του ΕΔΕΣ.... με κίνδυνο ζωής του.
Ήταν περίοδος, που ο Άρης Βελουχιώτης με τον Στέφανο Σαράφη καταδίωκαν τον ΕΔΕΣ του Ζέρβα στην Ήπειρο (18-12-44)
Σε συνεννόηση με τον Ηλία Κ. Νάκο, έστειλαν σύνδεσμο τον νεαρό τότε Σίμο Νάκο, να πάρει από τα Μηλιανά Άρτας σημείωμα από τα χέρια του Ψυλιά - υπεύθυνου ΕΑΜ ΕΛΑΣ στην περιοχή, για το ...ποιόν του Κοσσυβάκη.
Ασθμαίνοντας ο Σίμος Νάκος, πήγε και έφερε το σημείωμα στον Μύλο του Ηλία Κ. Νάκου. Βλέπουν με τον Κώτσια Δεληγιάννη ότι ο Ψυλιάς έγραφε:
"Ο Κοσσυβάκης είναι του ΕΔΕΣ"... πάγωσαν.....
Αμέσως, προσθέτουν με προσοχή και ... μαεστρία ένα "δεν" (ΔΕΝ είναι του ΕΔΕΣ).
Το διαβάζουν οι ΕΛΑΣιτες, αναγνωρίζουν τη σοφή παρέμβαση του Κώτσια Δεληγιάννη και έτσι γλύτωσε η μικρή Κική, συμμαθήτρια του εν ζωή σήμερα Νίκου Γ. Φ. Τσιατσιάνη (Καρέα Αθήνας).
- Βραγκιανά - Δεκέμβρης 1944: οι υπεύθυνοι του τοπικού ΕΑΜ ΕΛΑΣ, συλλαμβάνουν στα Βραγκιανά, πατριώτες του ΕΔΕΣ.
Τους κλείνουν στο κρατητήριο, στο ισόγειο του Τσίνα, το οποίο επιτάθηκε.
Τον ιερέα Κωνσταντίνο Μπαμπάτσικο, τον γιό του Παύλο - γιατρό μετέπειτα στο Αγρίνιο/φλογερό πατριώτη, Τον Παπαθανασίου από το Αργύρι, Χρυσόστομο Παπαχρήστο και άλλους.
Φύλακας ο Τιμολέων Παπαϊωάννου, εντολή από υψηλά κλιμάκια με υπεύθυνο φύλαξης, τον Νίκο Δ. Οικονόμου.
Απελευθερώνονται μετά από βδομάδες με την ανακωχή στις 15 Γενάρη 1945. Λίγο πριν τη συμφωνία της Βάρκιζας (12-2-1945).
Δυστυχώς, ο Παπαθανασίου είχε άσχημο τέλος κατά την επιστροφή του στο Αργύρι, από φανατικούς της ... άλλης πλευράς....
Όλοι οι υπόλοιποι, δεν...πειράχθηκαν, χάρι στην Πατριωτική γραμμή που ακολουθούσαν οι τοπικοί ηγέτες των δύο παρατάξεων, όπως προείπαμε!
- Βραγκιανά 1970. Μου διηγείται ο μπάρμπα-Κώτσιας Δεληγιάννης, στο καφενείο του πατέρα μου Κώστα Χαραλ. Παπακώστα (Νιαβη), εγώ παιδί δέκα ετών, πως ...αναψοκοκκίνισε ο Άρης Βελουχιώτης, όταν του αντιμίλησε το 1943.
"..Που λες Μήτσο μου, φθάνει ο αρχικαπετάνιος Άρης Βελουχιώτης στα Βραγκιανά, στο μικρό καφενείο που είχα... με τα φυσεκλίκια, τα όπλα του, τα καθαρόαιμα άλογα, τη συνοδεία των ανδρών του.
Τους καλωσορίζω, τους ψήνω καφέδες.
Μου λέει ο Άρης: "Σύντροφε Κώστα, θέλουμε, για τις ανάγκες του αγώνα, 10 κουλούρες ψωμί και 10 πρόβατα, σφαγμένα...."
Απάντησα: Στρατηγέ Άρη, εδώ ο τόπος είναι φτωχός... οι άνθρωποι πεινούν. Μπορώ από όσα ζήτησες, το τρίτο να μαζέψω.... καταλαβαίνω τις ανάγκες του αγώνα, αλλά... αδυνατούμε...... τόσα πολλά ....
Ο Άρης, δεν περίμενε άρνηση, άλλαξε ... χρώματα...
Τι είναι αυτά που λες; Μου αντέτεινε.....
Με σθένος και σταθερή τη φωνή μου, τόλμησα να πω:
"Είσαι όψιμος κομμουνιστής σύντροφε Άρη... Εγώ είμαι πολύ πιο ... πρώιμος!"
Ανοίγω το μπαούλο μου, βγάζω προκηρύξεις του Λένιν & των Ρώσων Μπολσεβίκων, με σφυροδρέπανα, που είχα μαζέψει κατά την εκστρατεία των Ελλήνων Φαντάρων (1919), στην Οδησσό, ήμουν κληρωτός τότε....
Οι προκηρύξεις (μπροσούρες) έγραφαν στα Ρωσικά και Ελληνικά:
"Αδέλφια Έλληνες, μην πολεμάτε τους εργάτες επαναστάτες της Ρωσίας...
θέλουμε Ειρήνη, ψωμί, ισότητα..."
Ο Άρης αναγνώρισε την αλήθεια των λόγων μου - είχε αυτό το χάρισμα, τελικά δεν πήρε τίποτα από τα Βραγκιανά....".
* Ο Κώτσιας Δεληγιάννης, μετά την εκστρατεία στην Οδησσό, ακολούθως συμμετείχε στον Μικρασιατικό, έως το1922, που επέστρεψε μετά την καταστροφή, στα Βραγκιανά.
Παντρεύτηκε την Ελένη, από τη Μεγαλόχαρη Άρτας, έκανε τρία παιδιά, τον Λάμπρο, τη Λαμπρινή, τον Μιχάλη.
Ο Ηλίας Κ. Νάκος, παντρεύτηκε την Πατρούλα, έκανε πολλά παιδιά, τον Βασίλη, τον Σίμο, τη Λούλα, τη Σοφία, την Αλεξάνδρα (ίσως ξεχνώ άλλα).
- Το 1943, στα Λουτρά, Αμπελουργού, Βραγκιανών, ο παπα-Ματθαίος Οικονόμου, προσφώνησε τον Άρη Βελουχιώτη, σε μεγάλη σύναξη: "Στρατηγέ μου, Άρη....." - διήγηση γιου του Θανασού Μ. Οικονόμου...
Αργότερα συνελήφθη από αντίπαλη ομάδα - εντόπισαν πάνω του παράνομο πιστόλι - το θρυλικό κουμπούρι - και του γλύτωσε τη ζωή, ο Αργιθεάτης δάσκαλος ονόματι Θέος, στέλεχος του ΕΔΕΣ.
- Στα Δεκεμβριανά 1944, στην πλατεία Συντάγματος, βρέθηκε ο 16χρονος τότε Κώστας Χ. Παπακώστας (πατέρας μου), εγκλωβισμένος άθελα του, ψάχνοντας για τον θείο του, αδελφό του πατέρα του, Θωμά... μετά τον ξαφνικό θάνατο του Χαράλαμπου Παπακώστα........
.......................
Βραγκιανά: Χωριό του Αγώνα, των ηρωικών μορφών, της Ειρήνης, της Πατριωτικής Ενότητας!!!
Οι νεώτερες γενιές διδασκόμαστε......
Χρωστάμε ένα μνημόσυνο Ιστορικής Τιμής στους ηρωικούς προγόνους μας!
(Συνεχίζεται.. η ιστοριοδίφηση... .ζητούμε συγνώμη για τυχόν μη απολύτως ακριβείς αποδόσεις γεγονότων)
-----++++++---+++++-----
Σε επόμενο: Πως έγινε η επιστράτευση ανδρών από αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού-ΔΣΕ, παραμονές Αη Δημήτρη 1948, στο γάμο του Χρυσόστομου Σαγάνη με την Βασιλική Νάκου & του Άγγελου Παπακώστα, του Κώτσια Παπαχρήστου, του Γιάννη Σταυραντώνη, στο Δημοτικό Σχολείο Βραγκιανών "Ανδρέα Συγγρού"......
Δημήτρης Παπακώστας
