 |
Αργιθέα: Ο τόπος και οι άνθρωποι
του Β. Λ. Τσιουραντάνη
ΓΙΩΤΑ ΦΩΤΟΥ, TA BIOΛΙΑ ΤΗΣ ΧΑΡΑΔΡΑΣ:
Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα για ένα μικρό χωριό της Αργιθέας!
ΤΑ ΒΙΟΛΙΑ ΤΗΣ ΧΑΡΑΔΡΑΣ της Γιώτας Φώτου είναι το πρώτο της μυθιστόρημα για ενηλίκους. Είναι ένα μαγευτικό μυθιστόρημα, η υπόθεση του οποίου εκτυλίσσεται στον
δύο χρονικά επίπεδα, στην Αργιθέα του 19ου αι. και στην Αργιθέα του 21ου αι. Η συγγραφέας με πολλά προσωπικά βιώματα αλλά και με την πολύ καλή γνώση της τοπικής ιστορίας, των θρύλων της υπαίθρου και της ιδιοσυγκρασίας του Αργιθεάτη, καταφέρνει με ευρηματικό τρόπο να συνδέσει αρμονικά τους δυο διαφορετικούς κόσμους και να μας οδηγήσει σε ένα καθηλωτικό αναγνωστικό ταξίδι, όπου το παρόν συμπλέκεται και συνδέεται με τρόπο φυσικό με το παρελθόν και την ιστορία αυτού του τόπου.Το μυθιστόρημα καταφέρνει να κερδίσει από τις πρώτες σελίδες τις εντυπώσεις του αναγνώστη και να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του και στις 300 σελίδες του χάρις στην ολοζώντανη και παραστατική γραφή, την καλοδουλεμένη και ευφάνταστη πλοκή του, τη ρέουσα, λιτή και χωρίς λογοτεχνικές εξάρσεις γλώσσα, την αυθεντικότητα, το γνήσιο συγγραφικό ταλέντο της συγγραφέως και τέλος χάρις σε αυτή τη μυστηριώδη παρουσία των βιολιών της χαράδρας.
1. Η υπόθεση
Η Μαργαρίτα, απόγονος της οικογένειας Αναγνώστου, μαζί με μια
παιδική της φίλη, τη Λίζα, επισκέπτεται το Μεζήλο με αφορμή το πανηγύρι του Αϊ-Λιός που γίνεται κάθε χρόνο πάνω στο βουνό, στα 1700 μέτρα, και συγκεντρώνονται όλοι οι ξενιτεμένοι κάτοικοι του χωριού. Η Λίζα, παιδί της πόλης, ακολούθησε τη φίλη της στο ορεινό αυτό χωριό ελπίζοντας να βρει την ψυχική της ηρεμία μετά από μια σειρά γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή της… Εκεί θα συναντήσει μετά από πολλά χρόνια τον παιδικό της έρωτα, το Δημήτρη, ξάδερφο της Μαργαρίτας, αλλά θα βρεθεί και αντιμέτωπη μ’ ένα τρομερό μυστικό που κρύβουν οι λιγοστοί κάτοικοι του χωριού και θα μπορέσει να πάρει καθοριστικές αποφάσεις για τη ζωή της με βάση αυτά που θα βιώσει τις έντεκα μέρες που θα μείνει στο χωριό.
Στο ίδιο χωριό είχε καταλήξει στα μέσα του 19ου αιώνα κυνηγημένη από τους Τούρκους από τη Βρεστενίτσα (Πηγές Άρτας), όπου ζούσε, η οικογένεια του Θανασούλα Αναγνώστου, προγόνου της Μαργαρίτας. Ο Θανασούλας, απόγονος Σουλιωτών από την Κιάφα Σουλίου, από τους λιγοστούς που γλίτωσαν από τη σφαγή στο μοναστήρι του Σέλτσου στα 1804,επειδή σκότωσε έναν Τούρκο στην προσπάθειά του να προστατέψει απ΄ αυτόν τη γυναίκα του, την Παρασκευή, αναγκάζεται να αναζητήσει ένα ασφαλές καταφύγιο στο Μεζήλο της Αργιθέας με την Παρασκευή, το γιο του τον Κίτσο και τις τρεις κόρες του. Καταφέρνει, με μεγάλο αγώνα, να στεριώσει στον τραχύ και σκληρό αυτό τόπο και να στήσει εδώ ένα νέο σπιτικό, ωσότου ο Κίτσος, μοναδικός γιος της οικογένειας και άριστος δεξιοτέχνης του βιολιού, γκρεμίζεται στη φοβερή χαράδρα που βρίσκεται στην άκρη του χωριού. Σύντομα θα χάσει τη ζωή της και η κόρη του, η Γυαλένια, η εγγονή του Θανασούλα, με την κρυστάλλινη φωνή και μαζί με τον πατέρα της θα συνθέσουν μια μυστηριώδη, μαγική χορωδία, τα βιολιά της χαράδρας, στην οποία προστίθενται διαρκώς νέα μέλη της οικογένειας και η χορωδία αυτή θα συντροφεύει διαμέσου των δεκαετιών τους απογόνους της οικογένειας.
Σημείωνε η ίδια στο ιστολόγιό της «στο βιβλίο αυτό παρουσίασα την ιστορία της τοπικής κοινωνίας των προγόνων μου. Γράφω για την ιστορία της τοπικής κοινωνίας όπου μεγάλωσα, βγάζω όλα αυτά που με έκαναν να ονειρεύομαι, όταν ήμουν παιδί. Προσπάθησα να προσεγγίσω τις ρίζες μου και να αντλήσω από αυτές… Οι ρίζες του καθενός ορίζουν τη ζωή του. Τα βιολιά της χαράδρας είναι το δικό μου παραμύθι. Αυτό στο οποίο εγώ στηρίχτηκα για να προχωρήσω στη ζωή.»
«Τα βιολιά της χαράδρας» είναι λοιπόν ένα μυθιστόρημα με έντονα ιστορικά, κοινωνικά και ηθογραφικά χαρακτηριστικά. Πέντε γενιές ανθρώπων συνυπάρχουν σ΄ αυτό το μυθιστόρημα!!!. Ο χώρος απ’ όπου αντλεί την έμπνευσή της η Γ.Φώτου είναι το χωριό της, με τις ιδιαίτερες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες του που καθόρισαν την πορεία της ζωής των κατοίκων του. Προβάλλονται έτσι τα στοιχεία της ζωής του χωριού και της περιοχής, τα ήθη, τα έθιμα, οι θρύλοι και οι παραδόσεις του. Το ιστορικό περιεχόμενο και το βιωματικό γράψιμο, όμως, δεν απέκλεισε τη δημιουργική φαντασία και τα μυθοπλαστικά στοιχεία, τα οποία συνυπάρχουν στο μεγαλύτερο μέρος του έργου.
2. Τα θέματα
Στο μυθιστόρημα αυτό υπάρχει μια πολύ μεγάλη ποικιλία θεμάτων. Ο πρώτος κύκλος θεμάτων είναι θέματα γενικά όπως : τα πάθη και οι αγώνες των προγόνων, ο καημός και ο πόνος του μετανάστη, η αγάπη για την πατρίδα και το γενέθλιο τόπο, ο έρωτας και το διαζύγιο (σ.σ. είναι συγκλονιστική η περιγραφή της πραγματικής ιστορίας για τον άτυχο έρωτα της Σταθούλας και το τραγικό τέλος της), η αξία της παράδοσης, η αγάπη για τη φύση…
Παράλληλα υπάρχει και ένας δεύτερος, εντυπωσιακά μεγάλος, κύκλος ειδικότερων θεμάτων, στοιχείων και εικόνων που συνθέτουν την παραδοσιακή ζωή των Αργιθεατών: ο μόνιμος φόβος από τους Τούρκους όσο η Θεσσαλία και η Άρτα ήταν τουρκοκρατούμενες, οι αγώνες για την
απελευθέρωση, η ζωή των κλεφτών στα βουνά της περιοχής, ο σκληρός αγώνας του Αργιθεάτη να κάνει την τραχιά και άγονη γη να καρπίσει στήνοντας αναβαθμίδες στις πλαγιές των βουνών, η ποιμενική ζωή (τα καραούλια,, το ζαλίκι, το κλάρισμα, οι ομορφιές, οι μυρωδιές και οι ήχοι του βουνού,), τα παραδοσιακά παιδικά παιγνίδια, τα πανηγύρια, το τραγούδι με το στόμα και ο κλειστός χορός, ο αχός του κλαρίνου από τα πανηγύρια των γύρω χωριών, η πρακτική ιατρική και το αεροβάπτισμα,, ο στενός δεσμός με την ιερή παράδοση της εκκλησίας και τα μοναστήρια της περιοχής,, οι ιδιωτικές λειτουργίες,, ο ρόλος της καμπάνας στη ζωή του χωριού, ο πραγματικός εθελοντισμός, ο μισεμός, η νοσταλγία του ξενιτεμένου, το προξενιό και τα έθιμα του γάμου, οι ερειπωμένοι οικισμοί,, τα εμπορικά στον Τυρολόγο, οι συνθήκες ζωής της γυναίκας…!!!
3. Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:
Η Γιώτα Φώτου γεννήθηκε στο Δροσάτο (Μεζήλο) Αργιθέας το 1957. O πατέρας της υπηρετούσε τότε ως δάσκαλος στο χωριό του, όταν το δημοτικό σχολείο είχε περί τους 50 μαθητές και ήταν από την ηρωική εκείνη γενιά των δασκάλων που έχτιζαν πνευματικές γέφυρες για τα αργιθεατόπουλα. Ήταν η εποχή που οι φιλοπρόοδοι κάτοικοι του μικρού χωριού, με τη συμμετοχή και του ίδιου, κατάφεραν να στήσουν ένα μικρό υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στον καταρράκτη, δίπλα στο χωριό, που έφερε το ηλεκτρικό ρεύμα στο χωριό τους, πολύ νωρίτερα απ΄ τ΄ άλλα χωριά της περιοχής[2]. Έζησε λοιπόν λίγα από τα παιδικά της χρόνια στο χωριό και απέκτησε βιώματα και εμπειρίες που αποτυπώνονται και σε κάποια από τα μυθιστορήματά της, κυρίως στα «Βιολιά της Χαράδρας» αλλά και στο μυθιστόρημα «Στης καρυδιάς τον ίσκιο». Αν και οι γονείς μετακόμισαν στη Λάρισα διατήρησε άρρηκτους δεσμούς με την γενέθλια γη. Γράφει η ίδια σε ένα κείμενό της: «δεν ήθελα να φύγω από τη γη όπου γεννήθηκα, το Μεζήλο Αργιθέας, από τη γη των προγόνων μου, το μέρος από όπου με πήραν οι γονείς μου ώστε να μου προσφέρουν κάτι διαφορετικό. Μα και εκείνοι όπως κι εγώ την κουβαλήσαμε μαζί μας αυτή τη γη, την ξεχασμένη εδώ και δεκαετίες από το κράτος, όπου και να πήγαμε.»
Με το σύζυγό της Στέλιο Παπαδημητρίου απέκτησε τρία αγόρια, το Χρήστο, τον Παύλο και τον Άγγελο και τέσσερα εγγόνια για τα οποία μιλούσε με καμάρι!
Στο σπίτι της, στην κορυφή του χωριού που με κάθε ευκαιρία επισκεπτόταν μέχρι τον πρόωρο θάνατό της, στο ησυχαστήριο της όπως έλεγε, έγραψε κάποια από τα βιβλία της. Δεν είναι τυχαίο πως και το πρώτο της μυθιστόρημα «Τα βιολιά της Χαράδρας» και το τελευταίο «Στης καρυδιάς τον ίσκιο» διαδραματίζονται, εν πολλοίς, στα Άγραφα. Έφυγε πρόωρα για το μεγάλο ταξίδι στις 27 Ιουλίου 2019 και πήγε για τελευταία φορά στην αγαπημένη της Αργιθέα, για να ενωθεί αιώνια με τη μεγάλη χορωδία των «Βιολιών της χαράδρας» αφήνοντας πίσω της μια πλούσια συγγραφική παρακαταθήκη τόσο για τον τόπο της όσο και για την ελληνική λογοτεχνία γενικότερα.
4. Οι σπουδές της
Σπούδασε αρχικά στην Παιδαγωγική Ακαδημία Λάρισας. Συνέχισε τις σπουδές της στο Α.Π.Θ. και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Εργάστηκε στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ως δασκάλα, διευθύντρια σχολικής μονάδας, ενώ διετέλεσε για πέντε χρόνια Σχολική Σύμβουλος. Από οικογένεια εκπ/κών, υπήρξε και η ίδια θαυμάσια εκπαιδευτικός, με αγάπη στα παιδιά και δεν είναι τυχαίο που τα πρώτα της βιβλία είναι παιδικά και σε κάποια μάλιστα πρωταγωνιστούν μαθητές της. «Έβλεπα τη συγγραφή παιδικών βιβλίων σαν επέκταση του εκπαιδευτικού μου έργου… Το περίεργο είναι ότι δεν είχα ποτέ σχέδια να γίνω συγγραφέας. Όμως όλα τα χρόνια μέσα στην τάξη έβγαζα στη στιγμή ιστορίες οι οποίες με βοηθούσαν στην εκπαιδευτική διαδικασία. Μ΄ αυτές είχα αμέριστη την προσοχή των παιδιών και η διδασκαλία του εκάστοτε γνωστικού αντικειμένου γινόταν πιο εύκολη και ενδιαφέρουσα. Οι δικοί μου με έπεισαν να στείλω μια από τις ιστορίες αυτές σε εκδοτικό οίκο και δέχτηκα, γιατί μου άρεσε η προοπτική να βγουν οι ιστορίες μου από την αίθουσα.»
Συμμετείχε σε αρκετά συνέδρια, αφιερώματα και σεμινάρια παιδαγωγικού περιεχομένου, σε πολλά από αυτά ως εισηγήτρια, κάποια και στην Αργιθέα. Τα βιβλία της "Ο Αόρατος Πολ" και "Μια καρφίτσα και δύο αυτοκίνητα" τιμήθηκαν με το Βραβείο Μυθιστορήματος από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, ενώ το πρώτο επιλέχθηκε στα δεκαπέντε επικρατέστερα για τα κρατικά βραβεία του 2006. Απέσπασε πλήθος θετικών κριτικών για το έργο της. Πολλά επίσης ήταν τα δημοσιεύματα και οι συνεντεύξεις της στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Κλήθηκε από πολλά σχολεία και συλλόγους ανά την Ελλάδα και όχι μόνο για να μιλήσει για τη ζωή και το έργο της.
5. Τα έργα της
Πρωτοεμφανίστηκε στα εκδοτικά δρώμενα της χώρας 2002 με ένα βιβλίο για παιδιά, το «ΑΛΦΑ του Άγγελου». Ως το 2008 ασχολήθηκε αποκλειστικά με το παιδικό-εφηβικό βιβλίο. Το 2008 εμφανίζεται στο χώρο της λογοτεχνίας για ενήλικους με το μυθιστόρημα «Τα βιολιά της χαράδρας», χωρίς όμως να εγκαταλείψει το παιδικό βιβλίο. Μέχρι το 2019 που έφυγε από τη ζωή, κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ έξι μυθιστορήματα για ενηλίκους και πάνω από 15 παιδικά και εφηβικά βιβλία. Άλλα δύο παιδικά της βιβλία κυκλοφόρησαν μετά το θάνατό της. Κατάφερε με την υπέροχη γραφή της και τα συναρπαστικά μυθιστορήματά της να αποκτήσει ένα πολυπληθές αναγνωστικό κοινό, όλων των ηλικιών, σε πανελλαδικό επίπεδο.
Μέχρι το 2019 κυκλοφόρησαν περισσότερα από 60.000 αντίτυπα των βιβλίων της.
|
Μυθιστορήματα |
Παιδικά -εφηβικά |
|
1) (2008) Τα βιολιά της χαράδρας, Ψυχογιός 2) (2010) Το δάκρυ του κρίνου, Ψυχογιός 3) (2011) Σβησμένα φεγγάρια, Ψυχογιός 4) (2013) Το τίμημα της προδοσίας, Ψυχογιός 5) (2015) Το διώροφο της Τσιμισκή, Ψυχογιός 6) (2017) Στης καρυδιάς τον ίσκιο, Ψυχογιός
|
1. (2002) Το Α του Άγγελου, Εκδοτικός Οίκος, Α. Λιβάνη 2. (2002) Πολυπολιτισμική εκπαιδευτική πραγματικότητα, Έλλην 3. (2005) Λέξεις, προτάσεις, Ψυχογιός 4. (2005) Ο αόρατος Πολ, Ψυχογιός 5. (2006) Η Βασιλική και η νεράιδα του νερού, Ψυχογιός 6. (2007) Μια καρφίτσα και δύο αυτοκίνητα, Ψυχογιός 7. (2009) Το κόκκινο αυγό της Γαβριέλας, Ψυχογιός 8. (2009) Μασάς, φυσάς και νικάς, Ψυχογιός 9. (2010) Τα χριστουγεννιάτικα δώρα της Γαβριέλας, Ψυχογιός 10. (2011) Οι διακοπές της Γαβριέλας, Ψυχογιός 11. (2011) Δε θέλω να με πάρει ο ύπνος!, Ψυχογιός 12. (2012) Κώδικας 99, Ψυχογιός 13. (2014) Όταν χάσαμε την Ντόλυ, Ψυχογιός 14. (2015) Η μικρούλα η Μιμή πάντα ξέρει τι θα πει, Ψυχογιός 15. (2016) Με 6 κλικ, Ψυχογιός 16. (2019) Το χαμένο χαμόγελο της Καλλιόπης Φοξ, Ψυχογιός 17. (2020) Ο ξεχωριστός Αργύριος Νατ, Ψυχογιός |
Χορεύοντας την Ιτιά με ¨ πραγματικά βιολιά ¨ δίπλα από τη χαράδρα Μεζήλου (στο Ρώσση Πετρίλου,2008.) Από το κανάλι του Β. Αργύρη
…………………………………………………
ΥΓ1. Εξίσου πρωτότυπες και συναρπαστικές είναι οι υποθέσεις και των άλλων μυθιστορημάτων της. Συγκλονιστικές ιστορίες, με απίστευτη πλοκή κι απρόσμενες ανατροπές που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον μέχρι την τελευταία σελίδα. Κάθε βιβλίο και ένα διαφορετικό κομμάτι της ελληνικής Ιστορίας: Τουρκοκρατία, η εποχή των κλεφτών και της ληστοκρατίας, η Μικρασιατική Καταστροφή, ο διωγμός των Ποντίων, η Κατοχή, η πείνα, ο εμφύλιος, ο αφανισμός των Εβραίων, οι αγώνες των κολίγων της Θεσσαλίας, η Ρωσική Επανάσταση, αλλά και πλήθος άλλων ιστορικών γεγονότων περνούν μέσα από τα βιβλία της.
Ο έρωτας, τα ανθρώπινα πάθη, ο πόλεμος, ο θάνατος, ο ξενιτεμός, ο ρατσισμός και η διαφορετικότητα, το παρόν και το παρελθόν, το όνειρο και η πραγματικότητα μερικά από τα θέματα των βιβλίων της.
Οι ήρωες της απλοί και καθημερινοί κολίγοι του κάμπου και ορεσίβιοι των θεσσαλικών βουνών, τσιφλικάδες, ληστές και μετανάστες, αλλά και κοσμοπολίτες που ταξιδεύουν στο Παρίσι, στην Αγία Πετρούπολη, στην Αμερική αλλά και πρίγκιπες και βασιλιάδες, δάσκαλοι, μαθητές, έφηβοι...
YΓ2. Έχω διαβάσει με μεγάλη ευχαρίστηση τα περισσότερα από τα βιβλία της και είχα την καλή τύχη να έχω μαθήτριες δύο από τις ηρωίδες των παιδικών βιβλίων της, τη Γαβριέλα και την Αλσίρα. Μέσω αυτών των κοριτσιών πρωτογνωριστήκαμε με τη Γ. Φώτου και δέχτηκε με μεγάλη προθυμία να συμμετάσχει σε μια εφηβική ομάδα για την προώθηση της φιλαναγνωσίας που είχαμε δημιουργήσει κάπου εκεί στο 2015 στη Λάρισα.
Μας δόθηκε η ευκαιρία να συζητήσουμε για τους ήρωες τεσσάρων από τα βιβλία της που αποφάσισε η
ομάδα να μελετήσει, μεταξύ αυτών και τα Βιολιά της Χαράδρας. Εκεί, στις συζητήσεις που είχαμε, δέχτηκε με πολλή ευγένεια να απαντήσει σε ερωτήσεις για τους ήρωες και τα νοήματα των βιβλίων της, για τις πηγές της έμπνευσής της, τον τρόπο με τον οποίο εργάζεται, το πότε και γιατί αποφάσισε να ασχοληθεί με τη συγγραφή και για τη ζωή της γενικότερα, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στην Αργιθέα, και πόσο την κουβαλάει μέσα της. Μας μίλησε για την αγάπη της για το διάβασμα από τα παιδικά της χρόνια, τη φιλαναγνωσία που της καλλιέργησαν οι γονείς της και την ικανότητα της να εμπνέεται από ιστορικά γεγονότα αλλά και καθημερινές ιστορίες και να τις μετουσιώνει σε λογοτεχνικά έργα και πολλά άλλα θέματα που ενδιαφέρουν τους εφήβους. Έδωσε πολύτιμες συμβουλές στα παιδιά για τον τρόπο συγγραφής ενός λογοτεχνικού έργου και τους εξήγησε πόσο ωφέλιμο είναι να βάλουν τη λογοτεχνία στη ζωή τους και τους προέτρεψε να "ταξιδεύουν" μέσα από τα βιβλία. Θυμάμαι το θερμό χειροκρότημα που εισέπραξε από τα παιδιά και τη συγκίνησή της από τις εκπλήξεις που τις έκαναν τα παιδιά και ιδιαίτερα όταν μια μαθήτρια, η Λ. Σπυράτου, της δώρισε ένα εκπληκτικό πορτρέτο της που φιλοτέχνησε!
………………………………
………………………………
Αργιθέα: Ο τόπος και οι άνθρωποι, Προηγούμενες δημοσιεύσεις στο Katafylli gr
Ένας φωτισμένος Αργιθεάτης ιερέας
Ο Παπα-Χαράλαμπος Κορλός (ΛΕΟΝΤΙΤΟ, Φεβρ.1902 - Μάιος 1988)
Ένας επιφανής Αργιθεάτης!
Δημήτρης Π. Γρίβας (ΛΕΟΝΤΙΤΟ, Σεπτ. 1946- ΑΘΗΝΑ, 6 Ιαν. 2021)
Ο πλάτανος του Λεοντίτου!
«Μνημείο της Φύσης» και «αρχιτεκτονικό αριστούργημα».
Γράμμα από τον ταχυδρόμο Μήτσο Κουτσουπιά…
Οι τρεις πρωτοπόροι Αργιθεάτες συγγραφείς, τα τρία βιβλία ορόσημο στα αργιθεάτικα χρονικά:
1.Ο θρυλικός παπα-Γιώργης Στάθης
2. Η πολυγραφότατη λαογράφος μας Σούλα Τόσκα - Κάμπα
3. Και ο ρέκτης1 Βασ. Κωτσιώρης
[1] Επειδή το χωριό κλείδωνε κάποιους μήνες το χειμώνα για να προστατευτούν οι εκκλησίες από τους αρχαιοκάπηλους και ένα σπάνιο είδος κέδρων που υπάρχει πάνω από το χωριό από λαθροϋλοτόμους
[2] Σήμερα γίνεται προσπάθεια από τα εγγόνια του, τα παιδιά της Γ. Φώτου, να ξαναστηθεί αυτό το υδροηλεκτρικό.
