«Μαθαίνω να διαχειρίζομαι τον ελεύθερο χρόνο μου»
Ο ελεύθερος χρόνος των εφήβων αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πεδία για την κοινωνικοποίησή τους, την ανάπτυξη των δεξιοτήτων και τη διαμόρφωση της ταυτότητάς τους.
Το 1ο Γυμνάσιο Τρικάλων, οργάνωσε για τους μαθητές του τη δράση με τίτλο «Μαθαίνω να διαχειρίζομαι τον ελεύθερο χρόνο μου». Πολύ σημαντικό θέμα για τα παιδιά που μπήκαν ή μπαίνουν στην εφηβεία.
Οι μαθητές και η υπεύθυνη καθηγήτρια, μας έστειλαν το σκεπτικό αυτής της δράσης με τους στόχους, τα ερευνητικά ερωτήματα και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Μας περιγράφουν επίσης τη συνάντησή τους με την συγγραφέα κα Μαρούλα Κλιάφα που τους έδειξε παραδοσιακά παιχνίδια.
Διαβάστε στη συνέχεια όλο το πρόγραμμα της δράσης.
Βιωματική Δράση
Τίτλος «Μαθαίνω να διαχειρίζομαι τον ελεύθερο χρόνο μου»
Υπεύθυνη εκπαιδευτικός: Αποστόλου Μαριάννα, ΠΕ05
Το σχολείο οφείλει να καλύπτει τις ανάγκες της ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης όλων των μαθητών μέσα από ένα υποστηρικτικό περιβάλλον και κατάλληλες διαδικασίες. Οι διαδικασίες που χρησιμοποιούνται στη βιωματική μάθηση συμβάλλουν στη διαδικασία κατανόησης του εαυτού μας, αλλά και της ανάπτυξης της προσωπικότητας.Η συγκεκριμένη βιωματική δράση αποσκοπεί: να μάθουν οι μαθητές να διαχειρίζονται τον ελεύθερο χρόνο τους με βιωματικό, συνεργατικό και διερευνητικό τρόπο.
Στόχοι δεξιοτήτων:
(α) να κατανοήσουν την έννοια του ελεύθερου χρόνου
(β) να καλλιεργήσουν οι μαθητές/μαθήτριες δεξιότητες επικοινωνίας,
(γ) να αναπτύξουν στάσεις και δεξιότητες για να διαχειρίζονται συγκρούσεις και να αντιμετωπίζουν τις διάφορες μορφές βίας και επιθετικότητας στο σχολείο και
δ) να μάθουν να διαχειρίζονται τον ελεύθερο χρόνο τους.
Στόχοι στάσεων και συμπεριφορών:
(α) να κατανοήσουν την αξία αναγνώρισης, έκφρασης και διαχείρισης συναισθημάτων,
(β) να ενισχύσουν την αυτοαντίληψη και την αυτοεκτίμηση,
(γ) να καλλιεργήσουν κοινωνικές δεξιότητες που προάγουν τις διαπροσωπικές σχέσεις και τη λειτουργία των ομάδων και
δ) α κατανοήσουν την αξία της ευθύνης.
Ερευνητικά ερωτήματα που θα τεθούν:
- Πόσο ελεύθερο χρόνο έχω;
- Πώς περνούσαν άλλοτε τον ελεύθερο χρόνο τους;
- Με ποια άτομα περνάω τον ελεύθερο χρόνο μου;
- Πόσο δημιουργικά και ευχάριστα περνάω τον ελεύθερο χρόνο μου;
- Πώς μπορώ να αποφύγω τις συγκρούσεις κατά τον ελεύθερο χρόνο μου;
- Πώς μπορούμε να παρέχουμε πρώτες βοήθειες;
Το θέμα του ελεύθερου χρόνου είναι ενδιαφέρον για τις μαθήτριες και τους μαθητές διότι συνδέεται με την ψυχική τους υγεία. Η βιωματική δράση θα βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας, επικοινωνίας και διαχείρισης των συγκρούσεων.
Η διαχείριση του ελεύθερου χρόνου είναι πολύ σημαντική για την κοινωνικοποίηση των παιδιών καθώς απαιτείται καταγραφή των κανόνων της ομάδας και ευθύνη για την τήρηση αυτών. Αυτό θα βοηθήσει τους μαθητές/μαθήτριες να διαχειριστούν τις αλλαγές που συμβαίνουν κατά την εφηβεία τους.
Οι μαθητές/μαθήτριες θα μάθουν να χρησιμοποιούν διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας (γραπτή – προφορική – ηλεκτρονική). Θα μάθουν να ανταλλάσσουν απόψεις, να ακούνε τα μέλη της ομάδας τους και θα αναλάβουν την ευθύνη των δράσεών τους. Επιπλέον θα εργαστούν σε ομάδες καθώς οι ομαδικές εργασίες προωθούν την επικοινωνία, την κριτική σκέψη, το συνεργατικό πνεύμα και την άμιλλα.
Απώτερος σκοπός είναι να μάθουν να διαχειρίζονται σωστά τον ελεύθερο χρόνο τους γιατί συνδέεται με την ψυχική τους υγεία. Να μάθουν να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους για να ενδυναμώσουν την ψυχική ανθεκτικότητά τους. Οι διδασκαλίες θα στηρίζονται στην ομαδοσυνεργατική/ανακαλυπτική μάθηση, συνεργασία των μαθητών/μαθητριών και ανάληψη πρωτοβουλιών στα πλαίσια των ομάδων τους.
Θα γίνεται τακτική αξιολόγηση για να προσαρμόζεται η πορεία της βιωματικής δράσης. Το εκπαιδευτικό υλικό που υπάρχει στην ιστοσελίδα του υπουργείου Παιδείας, το βιβλίο του εκπαιδευτικού, οι διηγήσεις και οι περιγραφές για τα παραδοσιακά παιχνίδια του παππού και της γιαγιάς των παιδικών τους χρόνων θα βοηθήσουν να μάθουν οι μαθητές/μαθήτριες μια άλλη διάσταση του ελεύθερου χρόνου τότε που το ίντερνετ και ο ηλεκτρονικός υπολογιστής δεν υπήρχε στη ζωή των παιδιών.
Οι πηγές και τα εργαλεία αναζήτησης θα καθοριστούν από τις υποομάδες και θα είναι ανάλογα με το υπόθεμα που θα διαπραγματευτούν. Οι δυνατότητες κάθε ομάδας ποικίλλουν και ανάλογα με το διατιθέμενο χρόνο που θα έχουν οι μαθητές/μαθήτριες να αναζητήσουν πηγές τόσο στο διαδίκτυο, όσο στη Δημοτική βιβλιοθήκη, αλλά και στη βιβλιοθήκη του σχολείου.
Θα επισκεφτούμε τη συγγραφέα Μαρούλα Κλιάφα και οι μαθητές θα πάρουν συνέντευξη για το βιβλίο με τα παραδοσιακά παιχνίδια και θα προσπαθήσουν να τα παίξουν για να βιώσουν πως οι γενιές προηγούμενων χρόνων απολάμβαναν τον ελεύθερο χρόνο τους.
Μια άλλη προσέγγιση να βιώσουμε δημιουργικές δραστηριότητες όπως ζωγραφική, ποίηση, γραφή αλλά και κέντημα, πλέξιμο που κάποτε αποτελούσαν δημιουργικές δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου. Επίσης οι μαθητές/μαθήτριες θα ασχοληθούν με κατασκευές κατά τον ελεύθερο χρόνο τους για να βιώσουν τη διαφορά μεταξύ του δημιουργώ και παίζω στον υπολογιστή.
Αναμενόμενα αποτελέσματα.
Η ενεργητική συμμετοχή των μαθητών/μαθητριών θα τους/τις βοηθήσει να βιώσουν διαφορετικούς τρόπους κάλυψης ελεύθερου χρόνου. Οι μαθητές/μαθήτριες θα αυξήσουν το ενδιαφέρον για τη διαδικασία της μάθησης και έτσι θα οδηγηθούν στο να μαθαίνουν μόνοι τους. Η «μετάβαση από τη διδακτική του Αντικειμένου στη διδακτική του Ενεργού Υποκειμένου» θα γίνει με Εναλλακτική Διδακτική. Θα αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας, θα μάθουν να διερευνούν και να αναζητούν στο διαδίκτυο πληροφορίες για τον ελεύθερο χρόνο τους. Έτσι θα κατανοήσουν τη σημασία του ελεύθερου χρόνου. Θα αποκτήσουν δεξιότητες ανάληψης ευθύνης και θα αναπτύξουν δημιουργικές δεξιότητες απολαμβάνοντας τη χαρά της δημιουργίας που θα τους βοηθήσει να τονώσουν την ψυχική τους υγεία και να οδηγηθούν σε ψυχική ευεξία. Η παρουσίαση θα γίνει με έκθεση ζωγραφικής σχετική με το θέμα «Ο ελεύθερος χρόνος μου». Επίσης θα γίνει παρουσίαση κάποιων ομαδικών παραδοσιακών παιχνιδιών που θα τους παρουσιάσει η κ. Μαρούλα Κλιάφα. Η βιωματική προσέγγιση θα τους βοηθήσει να κατανοήσουν τα παραδοσιακά ομαδικά παιχνίδια και ίσως να συνεχίσουν να τα παίζουν στον ελεύθερο χρόνο τους αντί να απομονώνονται και να παίζουν ατομικά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή βίαια και επιθετικά στην αυλή του σχολείου.
Στα πλαίσια του παραπάνω μαθήματος η Μαρία κανόνισε τη συνάντηση με την κα Μαρούλα Κλιάφα και ειδοποίησε τους μαθητές, τις μαθήτριες και την υπεύθυνη του προγράμματος Μαριάννα Αποστόλου. Συναντηθήκαμε με την κα Μαρούλα Κλιάφα στο Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού για να συζητήσουμε, να μάθουμε, να παίξουμε, να βιώσουμε. Όπως πάντα η κα Μαρούλα Κλιάφα ήταν πρόθυμη και φιλική, μας περίμενε να μας διδάξει κανόνες ομαδικών παιχνιδιών, να μας μυήσει σε παιχνίδια ομαδικά, ζευγαρωτά, να μάθουμε κάποια από τα λαχνίσματα, να τραγουδήσουμε.
Οι κανόνες, μας είπε, ήταν υποχρεωτικοί για τους παίχτες και όποιος παραβίαζε τους κανόνες αποκλειόταν από το παιχνίδι. Μάθαινε δηλαδή ένα παιδί να ζει με τους άλλους αλλά να τηρεί και έναν κώδικα. Και μας ανέφερε τα λόγια που χρησιμοποιούσανε τότε για να αποκλείσουν κάποιον από το παιχνίδι όταν παραβίαζε τους κανόνες του παιχνιδιού.
Τα «λαχνίσματα» και «οι κουρμανιές» λέγονται από τα παιδιά, μας είπε καλοσυνάτα η κα Κλιάφα, πριν αρχίσει το παιχνίδι, για να αποφασιστεί ποιος θα τα φυλάει, ή ποια ομάδα θα αρχίσει πρώτα. Για παράδειγμα μας είπε πως τα λόγια πολλές φορές ήταν ασυνάρτητα, αλλά επίκαιρα, όπως για παράδειγμα:
Άλλος τρόπος για να γίνει επιλογή της πρωτιάς είναι τα ποδαράκια και η προσπάθεια που κάνει το κάθε παιδί με μισά ποδαράκια, μυτούλες κ.λπ. για να αποφύγει το πάτημα του αντιπάλου παίκτη.
Η κα Κλιάφα μας έδειξε και κάποια ατομικά παιχνίδια με τη μπάλα όπως είναι «οι χώρες» που κάθε παιδί διαλέγει μια χώρα και όταν χτυπηθεί από τη μπάλα παίρνει μια ψείρα, όταν μαζέψει πέντε ψείρες τότε του δίνουν τα άλλα παιδιά και ένα όνομα ανάλογα με το δάχτυλο που διαλέγει (στο κάθε δάχτυλο τα παιδιά έχουν δώσει ένα όνομα) αν κάποιο παιδί μαζέψει 10 ψείρες, πάλι έχει τιμωρία του κρύβουν το παπούτσι κ.λπ. Επίσης ατομικά παιχνίδια με τη μπάλα που την πετούσαν στον τοίχο και την έπιαναν πριν πέσει κάτω κάνοντας κάποιες φιγούρες παλαμάκια, μια φορά, δυο φορές, στροφή γύρω από το σώμα και άλλα. Παίξαμε επίσης ένα παιχνίδι «Νταν - νταν τα καράβια..» μια παραλλαγή «Περνάει - περνάει η μέλισσα..» Μας έδειξε πως έπαιζαν τότε το παιχνίδι μακριά γαϊδούρα που απαιτεί δύναμη και αντοχή και το έπαιζαν κυρίως αγόρια.
Στη συνέχεια μας μίλησε για το παιχνίδι τζαμί με τα κεραμιδάκια ή τις αμάζες. Το παιχνίδι αυτό το φέραμε και στην αυλή του 1ου Γυμνασίου και το παίξαμε σε ανοιχτό χώρο. Δύο τμήματα της Α΄ Τάξης ήταν αντίπαλες ομάδες. Φτιάξαμε ένα κύκλο με διάμετρο ενάμισυ μέτρο και με ποδαράκια όπως μάθαμε από την κα Κλιάφα βγάλαμε ποια θα είναι η επιτιθέμενη και ποια η αμυνόμενη ομάδα. Στήσαμε τα κεραμιδάκια και πήραμε μια μπάλα. Μια γραμμή πέντε μέτρα μακριά ήταν το όριο απ’ όπου θα ρίχναμε την μπάλα. Ένα – ένα τα παιδιά της επιτιθέμενης ομάδας έριχναν τη μπάλα με στόχο να γκρεμίσουν το τζαμί. Όταν το πέτυχαν σκόρπισαν τις αμάζες στον κύκλο και η επιτιθέμενη ομάδα προσπαθούσε να στήσει ξανά το τζαμί και τότε άρχισε η αληθινή μάχη. Πέρασε μια ώρα ευχάριστα τα παιδιά έτρεξαν, προσπάθησαν συνεργάστηκαν και απόλαυσαν ένα ομαδικό παιχνίδι. Τα παιδιά στο παιχνίδι αυτό συνεργάζονται για να τα καταφέρουν, πολλές φορές κάποιο θυσιάζεται, κάθεται επίτηδες να χτυπηθεί για να παρασύρει τη μπάλα μακριά και να μπορέσουν οι συμπαίκτες του να ξαναφτιάξουν το τζαμί.
Γονείς και εκπαιδευτικοί έχουμε ευθύνη να βοηθήσουμε τα παιδιά να φύγουν μακριά από υπολογιστές και τηλεοράσεις ή να στέκονται μπροστά σε οθόνες με μέτρο. Να βγουν έξω στη φύση, να παρατηρήσουν, να κρυφτούν πίσω από τα δέντρα και τις μάντρες και να φωνάξουν «Φτου! Ξελευτερία» ελευθερία του νου και της ψυχής και να νιώσουν ανάλαφρα και γαλήνια, να νιώσουν γεμάτα και να χαρούν το παιχνίδι, να χαρούν τη ζωή. Γιατί παιχνίδι για το παιδί σημαίνει ζωή!!!